Otwarta struktura prawa a ewolucja instytucji prawnych na przykładzie małżeństwa

Abstract

Niniejsza praca ma na celu przedstawienie, w jaki sposób Hartowska koncepcja otwartej struktury prawa może posłużyć dla teoretycznej refleksji nad zjawiskiem ewolucji instytucji prawnych. W pierwszej części artykułu zostanie zaprezentowany sposób, w jaki rozumiane jest pojęcie „otwartej struktury”. Jest to presktyprywna interpetacja propozycji Herberta L.A. Harta, zaproponowana pierwotnie przez Briana Bixa, która „zakłada”, a nie „dowodzi” istnienie otwartej struktury. W drugiej części przedstawię, jak otwarta struktura prawa wyjaśnia aktywizm sędziowski bądź zmiany legislacyjne w stosunku do instytucji prawnych na przykładzie instytucji małżeństwa. Jednym z głównych problemów jest tzw. argument semantyczny, który wskazuje na językowe granice dla dokonywania pewnych zmian prawnych (np. uchwalenia małżeństw jednopłciowych, nadania osobowości prawnej rzekom). Problem semantycznych granic zostanie umieszczony w kontekście podziału na pojęcia odnoszące się do rodzajów społecznych oraz prawnych. Powyższe rozważania zostaną na końcu umieszczone w kontekście polskich przepisów, szczególnie art. 18 Konstytucji RP.