YÛNUS EMRE ŞİİRİNDE SİMGE VE SİMGECİLİK

Abstract

Türk tasavvuf edebiyatı, genel çerçevede yaşanılarak yazılan bir edebiyattır. Bu eksende söz konusu edebiyat, ağırlıklı olarak insan ve vahdet-i vücut algısı etrafında şekillenmiştir. İlgili edebiyatın kadrosu, çoğunlukla mutasavvıftır. Bu doğrultuda kaleme alınan eserler de tasavvuf içeriklidir. Hedef, tasavvuf öğretisini insanoğluna aktarmak ve insanoğlunun daha ılımlı bir yaşantı sürmesini sağlamaktır. Bunu yapabilmek için iletişim şarttır. Eserlerin insanla iletişim kurma kaygısı, söz konusu eserlerin dilinin sade, üslubunun ise akıcı olmasına neden olmuştur. Söz konusu eserler, bu mantıktan hareketle çoğu kez sanat yapma kaygısı da gütmemişlerdir. İlgili edebiyatta yer edinenlerin büyük bir kesimi, sanatını ve eserlerini, insanoğlunun hizmetine sunmuştur. İnsanlığın dünya ve ahret yaşantısında kazançlı çıkması adına yapılan söz konusu sesleniş, Türk tasavvuf edebiyatının birçok ses yetiştirmesini sağlamıştır. Bu seslerin başında hiç kuşkusuz Yûnus Emre gelir. Yûnus Emre, Türk tasavvuf edebiyatının en yalın sesli şairlerinden biridir. Onun kullandığı dil, arı ve duru bir Türkçedir. Yûnus Emre’nin dilinin bu denli sade olması, simgeci anlatımından ileri gelir. Yûnus Emre şiirindeki simgecilik, şiirin örülmesine işlemiş derecededir. Onun içindir ki; Yûnus Emre ekolü diye bir ekol oluşmuş ve araştırmacılarca onun dil ile üslubu ve anlatımı sürekli değerlendirme ve gözlem altında tutulmuştur. Yûnus Emre şiirinde yer edinen teşbihî ve öyküleyici anlatımlar ile sembolizm Dîvân’ının tümünde işlenmiş gibidir. Bu nedenle var olan çalışmalar hatırlatılmak yoluyla; örnek beyitlerin tümü anlamlandırmalı olarak dikkatlere sunuldu. Beyitlerde yer edinen özel kavramların aslında birer simge olduğu vurgulandı. Bu durumun bir anlatım özelliği olduğu belirginleştirildi. Böylelikle; söz konusu makale, Yûnus Emre’nin neyi nasıl anlattığını ortaya koyarken; şairlerin söylemlerine ilişkin bir hususu da gündeme getirmiş oldu.