SAFAHAT’TAN SEÇMELER: II. ABDÜLHAMİT-İSTİBDAT

Abstract

II. Abdülhamit 31 Ağustos 1876'da tahta çıktı. 27 Nisan 1909'da, tahttan indirildi. 32 yıl 8 ay ülkeyi yönetti. Bu saltanatın baştan 1,5 yıl, sondan 7 ay meşrutiyet süreleri çıkarılınca, II. Abdülhamit yönetiminin, bu tarihler arasında kalan, 30 yıl 6 aylık kısmına İstibdat Dönemi adı verilmiştir. Bu dönemde, tamamen saraya bağlı, çok sıkı bir baskı yönetimi vardır. Bu yönetimi eleştirmek, özgürlük ve meşrutiyet konularında konuşmak ve yazmak suç sayılmıştır. Bu yüzden gazeteler kapatılmış, yazarları sürgüne gönderilmiş ya da hapsedilmiştir. Toplantı yasağı konulmuş, iki kişiden fazla insanın bir araya gelmesi suç sayılmıştır. Bu suçları işleyenleri tespit etmek ve suçluları yakalamak için hafiye teşkilatı kurulmuştur. İstibdat dönemini yaşamış olan birçok şair ve yazar, başta padişahı ve yöneticilerini hicveden manzumeler ve yazılar yazmışlardır. Bu şairlerden biri de Mehmet Akif Ersoy’dur. Bu hicivler doğrudan kişiye yönelik olduğu gibi, zımnen kişileri kastedecek biçimde, kavram olarak zalim ve zulüm söylenerek de yapılmıştır. Ancak bu yergilerin çoğu istibdat dönemi içinde yayınlanamamıştır. Bazıları gizli olarak elden ele dolaştırılmıştır. Safahat ikinci meşrutiyetin ilanından sonra basılabilmiştir. Mehmet Akif İslam’ı iyi bilen, İslam ahlakını öğütleyen ahlakçı bir şairdir. Kur’an-ı Kerim’de zulmün büyük günah sayıldığını bilir, zulmü ve zalimi yerer. Safahat’ın bütün bölümlerinde II. Abdülhamit’e, devrin yönetim biçimine ve yöneticilerine birçok hiciv söylemiş, zulmü ve zalimi yererek özgürlüğü övmüştür. Bu yazının konusu olan, tarihe mal olmuş iki büyük şahsiyet, Sultan Abdülhamit ve Mehmet Akif Ersoy: İkisinin de hem hayatlarında hem vefatlarından sonra, sevenleri sevmeyenleri, övenleri yerenleri olmuştur. Bu yazının amacı kimseyi övmek ya da yermek değildir; Mehmet Akif’in istibdat yönetimi ve yöneticileri, özellikle Abdülhamit hakkında söylediklerini ortaya koymak ve açıklamaktır.