Kapsayıcı Çocuk Kütüphanesi Hizmetleri: Otizm Tanılı Çocuğa Sahip Ebeveynlerin ve Kütüphane Personelinin Görüşleri

Abstract

Amaç: Bilgi tüm insanlık için temel bir ihtiyaçtır. Bireylerin bilgiye erişebilmesini kolaylaştıracak önemli kurumlardan biri kütüphanelerdir. Bu araştırmada OSB tanılı çocuğa sahip ebeveynlerin ve kütüphane personelinin görüş ve deneyimlerine göre OSB olan çocukların ve ebeveynlerinin kütüphane kullanımının incelenmesi hedeflenmiştir. Yöntem: Bu amaç doğrultusunda araştırma, nitel araştırma yaklaşımlarından durum çalışması olarak gerçekleştirilmiş ve çalışmada çoklu durum analizi kullanılmıştır. Araştırmaya yedi kütüphane personeli, sekiz OSB tanılı çocuğa sahip ebeveyn gönüllü olarak katılmıştır. Yarı-yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanan veriler tematik analiz yoluyla analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırmada elde edilen verileri çocuk kütüphanelerinin yedi kriteri olan “kütüphanelerin misyonu ve amaçları, insan kaynakları, yeterlikler ve bilgi, derme geliştirme ve yönetimi, programlar ve sosyal yardım faaliyetleri, mekân tasarımı ve hoş bir mekânın oluşturulması, pazarlama ve tanıtım, değerlendirme ve etki” kapsamında değerlendirilmiştir. Söz konusu yedi kriter doğrultusunda yapılan analiz sonucunda “kütüphaneye ilişkin algı”, “kütüphane kullanımına yönelik engeller”, “kütüphanelerin yapacağı çalışmalara ilişkin beklentiler”, “personel algısı”, “materyal türü ve özellikleri”, “program ve etkinliklere ilişkin beklentiler”, “kütüphanede verilen hizmetler”, “kapsayıcı iç mekân”, “bilgilendirme ve farkındalık”, “bütüncül ve çoklu değerlendirme yapılması” olmak üzere 10 temaya ve alt-temalara ulaşılmıştır. Sonuç: Bulgularda verilere dayalı olarak ulaşılan temalara ilişkin ebeveynlerin ve kütüphane personelinin görüşleri karşılaştırmalı olarak sunulmuş, bulgular alanyazına dayalı olarak tartışılmıştır. Sonrasında ise araştırmadan elde edilen bulgular dikkate alınarak OSB olan çocuklar ve ebeveynlerine hizmet sağlayan kütüphanelerin yeni rolleri için yapabileceği çalışmalara ilişkin öneriler sunulmuştur. Özgünlük: Bu çalışmada OSB olan çocuklar ve ebeveynlerinin kütüphane hizmetlerinden yararlanabilecekleri vurgulanmıştır. Çalışmanın bulgularının alana özgün olarak katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmanın bulguları aracılığıyla OSB olan çocukların ve ailelerinin kütüphane hizmetlerinden yararlanmaları için kütüphane hizmetlerini iyileştirme çalışmalarına katkı sağlanabileceği düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışmanın OSB olan çocukların ve ailelerinin kütüphane kullanımına ilişkin yapılacak yeni çalışmalar için öncü ve yönlendirici olabileceği öngörülmektedir.