An e-Book Application for Children: TRT Çocuk Kitaplık

Abstract

Amaç: E-kitap uygulamaları kullanıcıların kitaplara daha kolay ulaşabilmelerini sağlamalarının yanı sıra etkileşim içerme, güncellenebilme ve çoklu ortam özellikleri taşıma gibi avantajlara sahiptir. Ancak özellikle çocuklara yönelik uygulamalarda reklam yoğunluğu, erişim sorunları ve yaş düzeyine uygun olmama gibi özellikler görülebilmektedir. Araştırmada, Türkiye’nin en kapsamlı dijital çocuk kitaplığı olma amacıyla Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından 3-7 yaş grubu çocuklar için geliştirilen TRT Çocuk Kitaplık uygulamasının ve uygulamada okul öncesi dönem çocuklarına yönelik sunulan e-kitapların incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubu, TRT Çocuk Kitaplık uygulaması ve uygulamada yer alan 3-5 yaş grubu çocuklara yönelik sunulan 172 etkileşimli e-kitaptan oluşmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından alan yazına dayalı olarak oluşturulan “Etkileşimli E-Kitap Uygulaması Değerlendirme Kriterleri Kontrol Listesi” kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Bulgular: Uygulamanın; kontrol listesinde yer alan 41 kriterden 29’unu karşıladığı, 8 kriterin geliştirilebilir nitelikte olduğu, 4 kriterin ise uygulamanın özellikleri arasında yer almadığı görülmüştür. Etkileşimli e-kitapların konularına göre beş kategoride sunulduğu, yaş gruplarına göre sınıflandırıldığı, çoğunun orijinal dilinin Türkçe olduğu ve kitapların sonunda hikâyeyle ilgili çoktan seçmeli soruların ve etkileşimli oyunların yer aldığı saptanmıştır. Uygulamanın ve uygulamada yer alan e-kitapların bazı özelliklerinin kriterler doğrultusunda geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırmada, TRT Çocuk Kitaplık uygulamasının genel ve teknik özellikleri, etik uygunluk, kullanım özellikleri, telif hakları ve ekonomiklik özellikleri bakımından değerlendirildiğinde çoğunlukla istenen niteliklere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak özellikle okul öncesi dönem düşünüldüğünde, uygulamanın ve uygulamada yer alan kitapların bazı özelliklerinin geliştirilmesinin ve uygulamaya birtakım yeni özelliklerin eklenmesinin gerekli olduğu anlaşılmış, söz konusu noktalarla ilgili öneriler sunulmuştur. Özgünlük: Türkiye’nin en kapsamlı dijital çocuk kitaplığı olarak geliştirilen ve kullanıcılara ücretsiz etkileşimli e-kitap sağlayan TRT Çocuk Kitaplık uygulamasını ve uygulamada yer alan okul öncesi döneme yönelik çocuk kitaplarını ele alan ilk çalışma olan bu araştırma, alan yazına katkı sağlayacak özgün bir araştırmadır.