Kütüphane Tasarımlarının Öğrencilerin Görsel Algıları Üzerindeki Etkileri: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Örneği

Abstract

Amaç: Günümüzde kütüphaneler ders çalışma, kitap okuma, ortak çalışma yürütme gibi gereksinimlere karşılık vermesinin yanı sıra gelişen teknolojik ilerlemeler ile birlikte kullanıcıyı araştırmaya ve çalışmaya teşvik eden, kullanıcıda estetik tatmin sağlayan ve kütüphane farkındalığı yaratan mekânlara dönüşmüştür. Bu bağlamda çalışmanın amacı 2000 yılı sonrası yapılmış kütüphanelerin kullanıcı tarafından görsel olarak nasıl algılandığını belirlemek ve bundan sonra tasarlanacak kütüphaneler için bir tasarım bilgisi oluşturmaktır. Yöntem: Çalışmada literatür taraması yapılarak örnekler belirlenmiştir. Ardından 50 tıp öğrencisi ile kütüphanelerin görsel algısı üzerine tercihler ve anlamsal farklılaşım ölçeği içeren bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler frekanslar ve anlamsal farklılaşım grafikleri şeklinde analiz edilmiştir. Bulgular: Anketin somut görsel algı bileşenlerinde en çok tercih edilen kütüphaneler; biçin/form bakımından oval hatlara sahip Dine Koleji Kütüphanesi, ölçü/oran bakımından insan ölçeğinde geniş ve yüksek olan Bangkok Kütüphanesi, malzeme bakımından ahşap malzemenin kullanıldığı Nanjing Renovasyon Üniversitesi Kütüphanesi, renk bakımından Birmingham Kütüphanesi ve aydınlatma bakımından yapay ışıkla aydınlanan Doksan Kütüphanesidir. Anketin soyut görsel algı bileşenlerine göre doğal ışıkla aydınlanan, ahşap malzeme kullanılan, açık tonlara sahip kütüphanelerin ferah, aydınlık ve düzenli algılandığı; organik formlu kütüphanelerin davet edici ve ilgi çekici algılandığı; çelik ve beton malzeme kullanılan, koyu tonlara sahip, insan ölçeğinde dar ve yüksek görünen kütüphanelerin ise karanlık ve sıkışık algılandığı saptanmıştır. Sonuç: Çalışma genel olarak değerlendirildiğinde, öğrencilerin kütüphanelerde sıra dışı formları tercih etmekle birlikte biçim/formu çok önemli bulmadıkları; kütüphane tercihinde önem sıralaması olarak birbirine yakın değerlendirdikleri malzeme, renk ve aydınlatma bileşenleri açısından ahşap ya da beton gibi nispeten sıcak malzeme kullanılmış, renk uyumu sağlanmış ve doğal ya da yapay iyi aydınlatılmış kütüphaneleri tercih ettikleri; geniş ve ferah kütüphane tercihleri ile ölçü-oran bileşenini en önemli bileşen olarak gördükleri belirlenmiştir. Özgünlük: Çalışmada en önde gelen algı biçimi olan görsel algı ile kütüphanede yaratılması istenen mekânsal etkilerin neler olabileceği ve ne tür niteliklerin insanları olumlu yönde etkileyebileceği analiz edilerek kütüphane tasarımına yeni bir bakış açısı getirilmiştir. Ayrıca kütüphanelerin yalnızca kitap okuma ve ders çalışma mekânı olmaması konusunda farkındalık sağlanmıştır.