The Japanese New Religious Movement of Ōmoto’s Shrine Officers, Ritual Concepts and Worships

Abstract

Ōmoto, Japon dini tarihi içerisinde adından en çok söz ettiren, Şinto temelli bir Japon Yeni Dini Hareketi (YDH)’dir. Japon tarihinde Meici Dönemi (1868-1912) itibariyle başlatılan hareket inanç ve ibadetleriyle dünyevi-politik düşüncelerini birleştirerek Taişō (1912-1926) ve Şōva (1926-1989) dönemlerinde öne çıkmıştır. Modern Dönemle birlikte pasifize olan hareket, içerisinde farklı eğilimlerin etkisiyle bölünme sürecine girmiştir. Günümüzde üç ayrı dini grup olarak faaliyetlerini devam ettirmektedir. Ōmoto’da hiyerarşik sırasıyla kannuşi, şinşoku ve miko olarak üç mabet görevlisi bulunmaktadır. Bunlar, mabette topluca yapılan ibadetlerin gerçekleştirilmesinden sorumludur. Kannuşi, cincalardaki ritüelin yönetimini üstlenen baş sorumluyu ifade etmektedir. Şinto mabetlerinde ve Ōmoto’da kannuşi, bir dinin kurucusu değil, bilakis din görevlisi olarak düşünülmektedir. Onların, ritüel başkanlığı dışında sivil hayatları da bulunmakta ve başka bir iş ve/veya hobiyle meşgul olabilmektedirler. Evlenip çocuk sahibi olabilmekte, kısaca sosyal hayatlarını sürdürebilmektedirler. Bu anlamda Ōmoto’nun müşterek kurucu lideri Onisaburō ritüellere başkanlık etmiş, aile ve sosyal yaşantısını da sürdürmüştür. Şinşoku, cincada toplu haldeki ritüelleri yerine getiren erkek görevlilere verilen genel addır. Kannuşi yerine de kullanılabilen bu kavram zaman zaman kavram karışıklığına yol açmıştır. Bu karışıklık tarihi süreçteki isim ve misyon değişimlerinden kaynaklanmıştır. Şinşoku, Edo Dönemi’ne kadar ritüel faaliyetlerinde bulunan herkese görevleri itibariyle verilen farklı isimlendirmelerin tümü için kullanılan kapsamlı bir kavram olmuştur. Bu çerçevede Meici Dönemi’yle birlikte ülkenin tüm cincalarındaki ritüel görevlilerinin ismi olan şinkan kaldırılmış, yerine şinşoku getirilmiştir. Miko kutsal kadın, kadın şaman, mabet kadını gibi anlamlara da gelen, cincalardaki bekar, dul ve evli olan kadın ritüel görevlilerine verilen addır. Onlar, cincadaki arınma ritüellerini, vurmalı ve üflemeli ritüel çalgılarının çalınmasını ve ritüel sırasında şiir okunmasının yanında cincadaki günlük işleri de gerçekleştirmektedir. Mikolar, çoğunlukla genç kızlardan ve azınlıkla yaşlı kadınlardan oluşmaktadır. Mabette ve evde ibadetin sırasıyla harai, şinsen, norito ve naorai olmak üzere bazı aşamaları bulunmaktadır. Harai, Ōmoto ritüellerinin başlangıcını oluşturmakta, bu uygulama gerçekleşmeden ritüelin diğer aşamasına geçilmemektedir. Harainin birçok uygulanma şekli bulunmaktadır. Harai, gohei, adlı bir arınma aracıyla ritüel kıyafetini giymiş bir şinşoku tarafından gerçekleştirilmektedir. Şintoizm’de olduğu gibi Ōmoto’da da sunular kami veya ruha duyulan saygı sembolleridir. Şinsen, kamiye sunulan çeşitli yiyecek ve içeceklere denilmektedir. Genel olarak pirinç, tahıl, meyve ve sebzeler gibi bitki ürünlerinin yanında geyik, domuz, tavşan, kümes hayvanları ve balık gibi hayvanları da içermektedir. Şintoizm’de ritüeller esnasında okunan norito, dini uygulamalarda olmazsa olmaz bir unsurdur. Noritolar Şintoizm’de ve Ōmoto’da düzenli yıllık, aylık, haftalık ve günlük ritüellerde; toplumsal olayların hemen akabinde düzenlenen ritüellerde ve insanların geçiş törenlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Ōmoto’da da dualara genel olarak norito denmektedir. Özel olarak kamigoto, amatsu norito, sosen-haişi ve miyabi no kotoba olmak üzere dört temel dua bulunmaktadır. Bunlardan ilk dördü Şintoizm’dekilerle aynı metne sahiptir. Miyabi no kotoba ise Onisaburō tarafından oluşturulmuş bir duadır. Ōmoto’ya aittir. Ōmoto’da ritüel için toplanan görevli olan veya olmayan herkes tarafından, kamiye sunulan sake (bir tür alkollü Japon içeçeği) ve diğer pişmiş-pişmemiş gıda sunularının ritüel sonunda yenmesi için düzenlenen bir etkinliktir. Bu etkinlikte sunulan yemekleri yemek, kamiyle aynı yiyecek ve içeceklerin paylaşılması, onların gıdalarından beslenerek manevi güç kazanılması anlamlarına gelmektedir. Bununla birlikte bu ritüelde kamilerin gücüne sahip olmak ve onların korumasını elde etmek de amaçlanmaktadır. Ōmoto’da belirli zamanlarda yapılan ibadetler de mevcuttur. Bunlara Matsuri denilmektedir. Bunların dördü yıllık (taisai), biri aylık (tsukinamisai), biri haftalık ve ikisi de günlük (asayu-sai) yapılmaktadır. Ōmoto’da yıllık ibadetler, mevsim geçişleri ve tarım hasat zamanlarıyla ilişkili Şintoist bir temele sahiptir. Sırasıyla Setsubun Taisai, Miroku Taisai, Zuisei Taisai ve Ōmoto Kaiso Taisai olarak dört dönemde kutlanmaktadır. Ōmoto’da her hafta düzenli olarak belirli bir konu etrafında düzenlenen sadece bir temel ritüel bulunmaktadır.