Kent İçi Sanayi Alanlarının Dönüşümüne Dair Nitel Bir Araştırma: İzmir Liman Ardı Bölgesi

Abstract

Sanayisizleşme ve fabrika kapatmalar günümüz kentleri için temel bir dönüşüm trendine aracılık eden iki güncel fenomendir. Günümüzde bu iki fenomen üzerine yapılan çalışmalar ağırlıkla makro göstergelerde sanayisizleşme süreçlerini analiz etme ve fabrika kapatma sonrası iş durumlarını, iş yörüngelerini anlamaya odaklanmaktadır. Fakat ilgili literatür, sürecin sonrasındaki mekândaki fonksiyonel değişimi ortaya çıkarma ve yerelin bu değişimden nasıl etkilendiğini açıklamak açısından ise zayıf kalmaktadır. Çalışma bu boşluğu doldurmak amacıyla İzmir’in eski sanayi bölgelerinden olan Liman Ardı’ya odaklanmaktadır. Çalışmanın temel amacı fonksiyonel değişime karşılık gelen fabrika kapatma sonrasında fabrika ile bağı kesilmiş işçilerin deneyimlerini ele almak ve değişimi ana aktörlerin gözünden aktarmaktır. Bunu gerçekleştirmek için Tekel Sigara Fabrikası, Sümerbank Basma Fabrikası ve Halkapınar Cer Atölyesi’nde çalışmış 11 eski fabrika işçisinin kapanma sonrasındaki deneyimlerini açığa çıkarabilmek amacıyla yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen görüşmeler transkripsiyon edildikten sonra, MAXQDA 2020 programı vasıtasıyla kodlanmıştır. Görüşmelerden sanayileşme ve sanayisizleşme süreçleri ve İzmir’in gelişim süreci olmak üzere iki tema ortaya çıkmıştır. Çalışma kapsamında Liman Ardı Bölgesi’nde fabrika kapanması sonrasında yerelin dinamiklerini etkileyecek işsizlik, istihdam değişimi gibi süreçlerin ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Ayrıca çalışma alanında fonksiyonel değişimde baskın bir kullanımın ortaya çıkmadığı, atıl halde duran fabrikaların yanı sıra, eğitim fonksiyonu üstlenmiş alanlar da güncel kullanımda karşımıza çıkmaktadır.