Doğu ve Batı Tasavvuruna Dair Betimsel Bir Analiz

Abstract

Bu çalışmada amaç, Doğu ve Batı kavramlarına ilişkin algı ve çağrışımları analiz etmek, bu kavramlara yüklenen anlamların semantik bağlam ve ideolojik kurulumlarını çözümlemektir. Doğu ve Batı, coğrafi ya da kartografik bir tanımlamanın ötesinde daha çok politik, dini ve etnokültürel ayrımları içine alan çok boyutlu ideolojik kurulumlardandır. Bu ideolojilerin beslendiği kimlik politikaları (biz ve onlar), esasen sermaye ve güç ilişkileri üzerinden inşa edilen “hayali/imgesel coğrafyaların” birer örneğini teşkil etmektedir. Doğu ve Batı’ya yüklenen anlamların neler olduğu, bu kavramlara yönelik söylem ve tahayyüllerin ne tür çağrışımlar uyandırdığı ve coğrafi mekânı nasıl yapılandırdığına dair çözümlemeler, çalışmanın odağını oluşturmaktadır. Bu çözümlemelere ulaşmak için öncelikle Doğu ve Batı imgesine ilişkin teorik altlık sunan Oryantalist ve Oksidentalist söylemler vasıtasıyla hayali coğrafyaların nasıl inşa edildiği etraflıca tartışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma desenine göre tasarlanmıştır. İstanbul Üniversitesi ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinin İlahiyat, Edebiyat ve Siyasal Bilgiler/ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerine bağlı altı bölümde (Temel İslam Bilimleri, Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Coğrafya, Siyaset Bilimi/ Kamu Yönetimi, İngiliz Dili ve Edebiyatı) öğrenim gören 240 katılımcı ise çalışmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır. Katılımcıların görüşlerini yansıtan veriler, MAXQDA paket programı vasıtasıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Doğu ve Batı kavramı, salt coğrafi mekân olarak Avrupa, ABD ve Orta Doğu’yu çağrıştırdığı, buna karşın ideolojik açısından ise farklı yaşam tarzlarına, karakteristik yapılara, politik ve tarihsel ayrımlara yönelik çeşitli ve çoğunlukla zıt kutuplu semantik temsilleri yansıttıkları belirlenmiştir. Bu temsillerin de bireylerin zihinlerinde Oryantalize ve Oksidentalize edilmiş birer Doğu ve Batı tasavvuruyla yakından ilintili olduğu katılımcıların görüşleriyle teyit edilmiştir.