İNGİLİZ GENELKURMAY BAŞKANLIĞI RAPORLARINDA YAKIN DÖNEM TÜRK HARP TARİHİ KRONOLOJİSİNE İLİŞKİN İKİ BELGE (1821-1922)

Abstract

Bu makalede, Londra’daki Milli Arşiv (The National Archives) Savaş Ba-kanlığı tasnifinde bulunan ve İngiliz Genelkurmay Başkanlığı tarafından hazırlanan 1922 tarihli iki belge üzerinden yakın dönem Türk Harp Tarihi kronolojisi ele alınmaktadır. Bahsi geçen kronolojik belgeler, 1821-1922 yılları arasındaki askerî olayları kapsamakta ve “Türk ordusu son 100 yılda nasıl istihdam edildi” başlığını taşımaktadır. Bu kronolojiler, ilginç bir biçimde Yunan Bağımsızlık Savaşı başlığı ile 1821’deki Rum isyanı ile başlamakta ve 31 Ekim 1922’de işgalci Yunan ordusunun Doğu Trakya’yı tamamen tahliye etmesiyle sona ermektedir. Kronolojiler her ne kadar 1821 yılından başlasa da 1914-1922 yılları arasında gerçekleşen olay-lar daha ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. I. Dünya Harbi ve Türk İstiklal Harbi’nin ‘askerî olayları’ burada İngiliz bakış açısından ortaya konmaktadır. Akademik tarih disiplini açısından kronoloji ve zaman, olayların akışını takip ede-bilmek ve izini sürebilmek adına son derece önemlidir. Bu çalışmada kronolojinin tarih disiplinindeki yerine tarih disiplini ve zaman arasındaki ayrılmaz ilişkiye temas edilmekte, 1821-1922 yılları arasında Osmanlı-İngiliz ilişkilerine değinilmekte ayrıca İngiliz Genelkurmayı tarafından hazırlanan belgelerle Türk Genel-kurmayı ve ikinci el kaynakları karşılaştırmalı olarak mukayese edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, hem 1821-1922 yılları arasında meydana gelen askerî olayları İngiliz ve Türk bakış açılarıyla ortaya koymak hem de Türk Askerî Tarihine faydalı olabilecek bir kronoloji oluşturmaktır.