İhracatta Uzmanlaşma (ES) Endeksi Kapsamında Türkiye ile Ürdün Serbest Ticaret Anlaşması Ülkelerin Karşılıklı Dış Ticaretini Nasıl Etkiledi?

Abstract

Ticaret anlaşmalarının amacı temelde ülkeler için dış ticarette çeşitli kolaylıkların sağlanması olarak ifade edilebilir. İlgili kolaylıkların neticesinde ülkeler arasındaki ticaret hacminde artış olması beklenmektedir. Serbest ticaret anlaşmaları da bu kolaylıkları sağlayan ekonomik entegrasyon modelleri arasında sayılmaktadır. Her ne kadar ülkelerin uyguladığı serbestleşme süreci ülkelerin ticaret hacmi açısından pozitif etkilere sahip olsa da kimi durumlarda bu anlaşmaların faydalı olmadığını savunan taraflar da bulunmaktadır. Nitekim Ürdün ve Türkiye arasında imzalanmış olan serbest ticaret anlaşmasının yürürlükten kaldırılma sebebi de bu sav olmuştur. Taraflar arasında 2011 yılında yürürlüğe giren anlaşma, 2018 yılında Ürdün ekonomisine zarar verdiği ifade edilerek tek taraflı olarak iptal edildi. Bu kapsamda çalışma Ürdün ve Türkiye arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasının ülke ihracatları üzerindeki etkisini ele almaktadır. Ülkelerdeki serbest ticaret anlaşmasının etkisini bulabilmek adına ülkelerin ihracatta uzmanlaşma endeksleri 2002:Ç1 – 2023:Ç4 dönemi kapsamında üçer aylık dönemler dâhilde hesaplanmış ve endeksler serbest ticaret anlaşması öncesi, serbest ticaret anlaşması dönemi ve serbest ticaret anlaşması sonrası olmak üzere üç dönemde karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda Türkiye ve Ürdün arasında imzalanan anlaşmanın Ürdün’e olumlu açıdan fayda sağlayarak ihracat uzmanlaşma endeksini yükselttiği diğer taraftan Türkiye için ihracatta uzmanlaşma endeksini düşürdüğü bulunmuştur. Sonuç olarak Ürdün’ün ileri sürdüğü anlaşmanın Ürdün ekonomisine zarar verdiği iddiası ihracatta uzmanlaşma endeksi skorlarına göre doğru olmadığı ifade edilebilir.