TR83 bölgesinde K-Means ve ARAS yöntemiyle kompost tesisi kuruluş yeri seçimi

Abstract

Tarım arazilerinde verimlilik, tartışma konusu olmaya devam ederken çevresel açıdan olumsuz etkilere neden olan hayvansal atıkların değerlendirilmesi modern çağın kaçınılmaz bir sorunudur. Hâlbuki binlerce besicilik işletmesinde oluşan bu atıklar, toprağın rehabilitasyonu amacıyla kompost üretimi için kullanılabilir niteliktedir. Bu şekilde, atıkların neden olduğu çevresel etkiler asgari düzeye çekilebilecek, ekim faaliyetinde bulunan çiftçiler daha yüksek verim alabilecek ve her durumda bu kaynaktan ekonomik getiri sağlanabilecektir. Bu gerekçelerle Samsun, Tokat, Çorum ve Amasya illerinde faaliyet gösteren 123.123 adet besicilik işletmesinden çıkan atıkların kompost olarak değerlendirilmesine yönelik uygun kuruluş yeri seçimi amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Tüm besicilik işletmelerinin coğrafi koordinatları belirlenerek bu işletmeler K-Means kümeleme yöntemi ile 18 küme kategorisine ayrılmıştır. Kompost üretimine yatırım yapmayı hedefleyen bir girişimcinin bu küme alternatiflerinden en uygun olanını seçmesine yardımcı olmak maksadıyla çok kriterli karar verme teknikleri arasında yer alan ARAS yöntemi kullanılmıştır. Kümeleme analizi için uygulanacak optimum 18 küme sayısı Elbow (Dirsek) ve f(K) Fonksiyon yöntemleri ile belirlenmiştir. Küme alternatiflerinin optimallik sıralamasından önce belirlenen 6 kriterin ve bu kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesi için SWARA yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre TR83 Bölgesinde 18 küme alternatifi içerisinde hayvansal atıklardan kompost üretimi için en uygun üç lokasyonun Amasya ili Suluova ilçe merkezi, Tokat ili Merkez ilçesi ve Çorum Merkez ilçesine bağlı Kuşsaray köyü olduğu belirlenmiştir.