Yapay Zekâ ve Sürdürülebilirlik İlişkisi Üzerine Doktora Tezlerinin Bibliyometrik Profili

Abstract

Günümüzde yapay zekâ ve sürdürülebilirliğe ilişkin birçok çalışma bulunmasına rağmen doktora tezlerinde konu ile ilgili eksikliklerin bulunduğu görülmüştür. Bu anlamda yapay zekâ ve sürdürülebilirlik konusunda hazırlanmış doktora tezlerinin bibliyometrik profilinin ortaya koyulması ve gelecek çalışmalara yol göstermesi açısından bu çalışma önem arz etmektedir. Bu çalışmanın temel amacı yapay zekâ ve sürdürülebilirliğe yönelik doktora tezlerinin literatürdeki durumunu belirleyebilmektir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nin tarama bölümünde tez türü “doktora”, aranacak kelimeler ise “yapay zeka” ve “sürdürülebilirlik” kelimeleri seçilerek gelişmiş tarama yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda 30 doktora tezine ulaşılmıştır. Elde edilen doktora tez çalışmalarının “başlıkları”, “yazarları”, “yayım yılları”, “üniversiteleri”, “enstitüleri”, “ana bilim dalları”, “yayım dili”, “danışman unvanı”, “araştırma konuları ve sayıları”, “anahtar kelimeleri”, “erişim durumları”, “sayfa sayıları” IBM SPSS Statistics 25.0 paket programında ve kelime bulutunda analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda “yapay zekâ” ve “sürdürülebilirlik” konulu doktora tez çalışmalarının 2011-2023 yılları arasında yayımlandıkları tespit edilmiştir. Bu çalışmaların en fazla “Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol” konusunda ele alındığı sonucuna ulaşılmıştır. Tez adlarında en fazla “analiz”, “yapay zekâ”, “planlama”, “enerji”, “kentsel”, “algoritma”, “biyokütle”, “sürdürülebilir”, “tasarım”, “model”, “teknik”, “oluşturma” kelimelerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak yapay zekâ ve sürdürülebilirlik konularına ilişkin daha fazla doktora tez çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarının yalnızca Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nin doktora tezlerinden elde edilen verilerin oluşturması nedeniyle yapay zekâ ve sürdürülebilirlik ilişkisine yönelik yurt dışında hazırlanan tez çalışmalarının bibliyometrik yöntemle incelenmesi önerilmiştir. Buna ek olarak nicel ve nitel araştırma sayılarının arttırılması önerilmiştir. Elde edilen diğer bulgular sonuç bölümünde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.