Vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin karşılaştığı psikososyal risk faktörleri

Abstract

İnsanlar etik, ekolojik, dini veya sağlık temelli motivasyonlar sebebiyle vejetaryen veya vegan beslenmeye geçiş yapmaktadır. Vejetaryen beslenme tarzının kendi içerisinde birçok çeşidi bulunmaktadır. Fakat bu diyet çeşitlerinin farklı kapsamlar barındırmasına rağmen ortak nokta olarak hayvansal gıda tüketimin sınırlandırmış olduğu, kimi beslenme çeşitlerindeyse tamamen kaldırılmış olduğu görülmektedir. Geçmiş yıllar ile karşılaştırıldığında sayıları her geçen gün artmakta olan vejetaryen ve vegan bireyler, özellikle bu diyeti uygulamayan bireyler tarafından çeşitli olumsuz durumlara maruz bırakılabilmektedir. Bireyler hayatları boyunca sağlıklarını tehdit eden çeşitli risk faktörleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Davranışsal, biyolojik, çevresel, genetik veya psikososyal olmak üzere çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Psikolojik riskler insanların bireysel veya sosyal alanda olumsuz etkilenmesini kapsamaktadır. Mobbing, tehdit, baskı, hakaret, şiddet veya gelecek kaygısı gibi durumların yaşanması bireyin psikolojisinin olumsuz yönde etkilenmesine ve bunun sonucunda stres, uyku bozukluğu, depresyon gibi çeşitli risk faktörlerinin ortaya çıkmasına sebebiyet olabilmektedir. Literatür incelendiğinde vejetaryen ve vegan bireyler ile ilgili pek çok çalışmanın gerçekleştirildiği göze çarpmaktadır. Fakat vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin yaşadığı psikososyal risklere sınırlı sayıda çalışmada değinildiği görülmüştür. Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışma vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin yaşadığı psikososyal risk faktörlerinin ortaya çıkartılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel bir çalışma olup, araştırma verilerine yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle vegan ve vejetaryen bireylerden elde edilen bilgiler ışığında erişilmiştir.