Üniversiteler Birbirine Sosyal, Kurumsal ve Bilişsel Olarak Ne Kadar Yakındır? TÜBİTAK Proje İşbirlikleri Üzerinden Bir Analiz

Abstract

Bilimde işbirliği uzun zamandır süre gelmektedir. Bilim insanları arasındaki işbirliği, artan işbölümünün bir sonucu olarak değerlendirilebilir. İşbirliğini artırmaya yönelik geliştirilen politikaların çoğu, yakınlık faktörlerinin işbirliği düzeyi üzerindeki etkilerini hesaba katacak şekilde tasarlanmamıştır. Bilimsel işbirliğini geniş bir alanda teşvik etmeyi amaçlayan politika tasarımcıları yakınlık faktörlerini hesaba katmalıdırlar. Bu bağlamda çalışmanın amacı yakınlık perspektifi kullanılarak üniversiteler arasındaki bilimsel işbirlikleri ile sosyal, kurumsal ve bilişsel yakınlık boyutları arasındaki ilişkilerin birlikte incelenmesidir. Bu sayede yakınlık ve ekonomik ağlar arasındaki ilişki analiz edilerek literatüre katkı sağlamak hedeflenmiştir. Çalışmanın kapsamı 2012-2020 yılları arasında 193 üniversite tarafından tamamlanmış, kabul edilmiş ve başarılı olan 2323 adet TÜBİTAK 1001 projesinden oluşmaktadır. Analiz yöntemi Newton'un evrensel yerçekimi yasasına benzeyen bir yerçekimi modelidir. Analizler R programında gerçekleştirilmiştir. TÜBİTAK 1001 proje verilerine dayanarak yakınlık ve işbirliği arasındaki ilişkiye ilişkin bulguları şu şekilde özetlemek mümkündür: Üniversitelerin yürüttükleri proje sayısı ne kadar çok olursa daha sonrasında işbirliği yapma eğilimi de o kadar yüksektir. Kurumsal yakınlığın pozitif ve anlamlı bir katsayıya sahip olması ise aynı tür kurumların işbirliğine daha yatkın olduğunu göstermektedir. Sosyal yakınlığa bakıldığında, bilimsel işbirliği üzerinde önemli ve olumlu bir etkisinin olduğu görülmektedir. Geçmişte işbirliği yapan üniversitelerin gelecekte de işbirliği yapma olasılıkları daha yüksektir. Son olarak yürütülen projelerde araştırmacıların bilimsel alanlarındaki benzerliklerin bilimsel işbirliği üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Bu durum aynı bilimsel uzmanlığın üniversiteler arası işbirliklerini teşvik etmek için önemli olmadığı anlamını taşımaktadır.