100th Year of the Health Policies

Abstract

Modern ulus devletlerin inşasında merkezi kamusal sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi önemli bir işlev görmektedir. Benzer şekilde, modern Türk devletinin inşasında da kamusal sağlık hizmetlerinin özellikle salgın hastalıklarla mücadele için gerekli sağlık kuruluşlarının örgütlenmesi önemli bir rol üstlenmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadarki dönemde sağlık hizmeti örgütlerinin kurulması, ulusal aşı ve ilaç üretimi gibi gelişmeler yaşanırken, savaş sonrası dönemde sigorta kurumları kurulmuş, Sosyalleştirme uygulamaları ile kamusal sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması amaçlanmıştır. Sosyalleştirme uygulamalarının 1970’li yıllarda terk edilmeye başlanmasıyla sağlık hizmetleri piyasaya bağımlı hale gelirken, sağlıkta piyasalaşma süreci, 1980’lerde tüm dünyada egemen olan neoliberal politikalarla birlikte hem hız kazanmış hem de derinleşmiştir. 2003 yılında uygulamaya geçirilen Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sağlık hizmetleri finansmandan, örgüt yapısına, istihdam biçiminden hizmet sunumuna her alanda köklü değişikliklere uğramıştır. Sağlık hizmetlerinde yaşanan bu temel dönüşümün tamamlayıcısı olarak 2005 yılında “Sağlıkta Dönüşümün İkinci Fazı” olarak nitelendirilen “Kamu Özel Ortaklığı” modeli olarak “Şehir Hastaneleri” projesi hayata geçirilmiştir. Bu çalışma, sağlık hizmetlerinin Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren 100 yıl içerisinde geçirdiği değişim ve dönüşümleri ele almayı amaçlamaktadır. Böyle bir tarihsel değerlendirme ancak Türkiye’de yaşanan ekonomik ve siyasi dönüşümlerin sağlık hizmetleri üzerindeki izdüşümlerinin göz önünde bulundurulması ile mümkündür. Dolayısıyla, çalışmada Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar geçen dönemde uygulanan sağlık politikaları arkasında yatan iktisadi ve siyasi yapılardaki dönüşümlerle birlikte ele alınmaktadır. Ayrıca çalışma, Cumhuriyetin 100. yılında sağlık politikalarının ve bu politikalarla şekillendirilen kamusal sağlık hizmetlerinin geldiği durumu ve bu mevcut durumun sorunlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.