Çocuklarda Besin Proteini İlişkili Alerjik Proktokolitin Klinik ve Demografik Özellikleri: Tek Merkez Deneyimi

Abstract

Giriş ve Amaç: Besin proteini ilişkili proktokolit (BPİAP), sağlıklı görünen bebeklerde sık karşılaşılan, genellikle yaşamın ilk altı ayında kanlı dışkılama ile karakterize bir besin alerjisidir. Bu çalışmada kliniğimize kanlı dışkılama şikayeti ile başvuran ve BPİAP tanısı konulan hastaların klinik ve laboratuvar bulguları değerlendirilerek özellikle klinisyenlere tipik sunum, beslenme yönetimi stratejileri ve prognoz hakkında daha fazla bilgi sağlanması amaçlanmıştır. Yöntemler: Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk İmmünoloji ve Alerji Kliniği’nde Ocak 2020-Ocak 2023 tarihleri arasında kanlı dışkılama ile başvuran ve BPİAP tanısı konulan 48 hastanın dosyaları retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların yaşı, cinsiyeti, doğum özellikleri, tanı yaşı, semptomları, semptomların başlangıç yaşı, beslenme şekli, beslenme öyküsü, eşlik eden alerjik hastalıkları, fizik muayene bulguları, eozinofili varlığı, total immünglobulin E (IgE) düzeyi, deri prik testi, besin spesifik IgE düzeyleri, besin yükleme testi, uygulanan besin eliminasyonu, eliminasyon diyeti süresi, tolerans gelişme süresi ve yaşı kayıt altına alındı. Bulgular: Çalışmaya 29 (%60) erkek, 19 (%40) kız olmak üzere toplam 48 BPİAP tanısı alan olgu dahil edildi. Semptomların başlama yaşı median üç ay (25-75 persentil: 2-4 ay), tanı alma yaşı ise median dört aydı (25-75 persentil: 2,25-6 ay). Semptomlar bebeklerin 30’unda (%62,5) sadece anne sütü ile beslenirken, 12’sinde (%25) ise hem anne sütü hem de formula mama alırken ortaya çıktı. En sık eşlik eden atopik hastalık ise atopik dermatit idi (n=8, %16,6). Tüm hastalarda kanlı gaita görülürken, altı hastada (%12,5) sadece kanlı gaita, 22 hastada (%45,8) ek olarak mukus vardı. En yaygın neden olan besin inek sütüydü (n=34, %70,8) ve 29 hastada (%60,4) tek başına sorumluydu. İkinci sorumlu besin ise yumurtaydı (n=15, %31,25). İnek sütü proteini eliminasyonu 34 hastada (%70,8) uygulandı. Bu hastaların altısı (%17,6) tek başına inek sütü eliminasyon diyeti yaparken, 18 hastada (%52,9) eliminasyon diyetine ek olarak ileri derecede hidrolize formula (eHF), 10 hastada (%29,4) ise aminoasit bazlı formula (AAF) verildi. Tekli eliminasyon, süt dışında 11 hastada (%23) yumurta, bir hasta da ceviz (%2), bir hastada susam (%2) ve bir hastada tavuk (%2) için uygulandı. Çalışmamızda toplam 39 hastada (%81,3) tolerans gelişti. Hastalarda median tolerans gelişme yaşı 12 ay (25-75 persentil: 10-18 ay) idi. Sonuç: BPİAP’ın prognozu iyi olmasına rağmen semptomlar hekimlerde ve ailelerde ciddi bir kaygıya yol açmakta, bunu gereksiz tetkikler ve invaziv girişimler takip etmektedir. Süt ve yumurta en sık sorumlu besinler olmakla birlikte tavuk, ceviz, susam gibi farklı besinlerinde BPİAP’a neden olabileceği akılda tutulmalıdır. Çalışmamız, BPİAP’ın iyi klinik seyrini desteklemektedir. Tolerans genellikle ilk bir yıl içinde gelişmekle birlikte bazı hastalarda semptomlar daha uzun süre devam edebilir. Bu nedenle hastalar daha uzun süre takip edilmelidir.