Eski Mezopotamya Kültüründe Lapis Lazuli Taşının Yeri ve Taşın Bazı Türleri

Abstract

Mezopotamya’da ham madde kaynağı bulunmayan Lapis Lazuli, bu coğrafyada yaşamış toplumlar tarafından benimsenmiş ve onların kültürlerinde yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Çivi yazılı belgelerde lapis lazuli, Sumerce ZA.GÌN, Akadca uqnû kelimesi ile ifade edilmiştir. Literatürdeki yeni değerlendirmeler, uqnû kelimesinin mavi taşları içeren genel bir adlandırma olduğunu ve bu kelimenin maviden mavimsi renk tonlarına kadar benzer taş türlerini ifade ettiğini göstermektedir. Lapis lazuli, yıldızlı gökyüzüne benzeyen derin mavi renge sahip bir taştır. Mezopotamya toplumları taşın renginden ve görünüşünden dolayı ona kutsiyet atfetmişler ve ona sembolik anlamlar yüklemişlerdir. Mezopotamya’da cam üretim teknolojisinin gelişimiyle lapis lazulinin imitasyonu yapılmış dolayısıyla bu taş bazı çivi yazılı belgelerde “dağ lapis lazulisi” (hakiki) veya “fırın lapis lazulisi” (yapay) gibi farklı isimlerle kaydedilmiştir. Lapis lazulinin aralarında fark bulunan türleri ve onlar hakkındaki bilgiler ḪAR.ra=ḫubullû Serisi ve Abnu šikinšu Serisi gibi mineraloji ve petroloji alanlarına yönelik bilgiler aktaran yayınlar sayesinde aydınlatılmıştır. Bu çalışmada, çivi yazılı belgeler doğrultusunda yapılmış analizlere göre Mezopotamya’da lapis lazuli taşının önemi, kullanım alanları ve taşın bazı türleri ele alınacaktır.