Çin’de İşlevsel Bir Vergi Ürünü: Tang Hanedanı Döneminde Tuz Vergisi

Abstract

Vergiler, devletlerin kalkınması için temel gelir kaynaklarının başında gelmektedir. Eski Çin’in farklı evrelerinde bazı temel kullanım ürünlerine olan talebin fazla olması, ülke yönetiminin o ürünlerden vergi almasına sebep olmuştur. Tuz, bu temel ürünlerin başında gelmektedir. Çin’in feodal döneminin en erken evrelerinden itibaren tuzdan alınan vergi, devlet hazinesine katkı sağlamıştır. Dünyanın diğer ülkelerinden farklı olarak tuzun Çin’de keşfedildiğine inanılması ve onu ilk keşfeden kişiye “Tuzun Atası” unvanının verilmesi, günümüz Çin’indeki bir kentte Tuz Vergisi Müzesi açılması Çin’de tuza atfedilen önemi gözler önüne sermektedir. Çin’in en parlak dönemlerinin başında gelen Tang Hanedanı’nın erken dönemlerinde tuzdan vergi alınmazken; hanedanın geç döneminde yarı Türk soylu bir isyancının ayaklanması sonucunda zedelenen ekonomik durumu düzeltmek için tuz vergisine ihtiyaç duyulmuştur. Bu vergilendirme her ne kadar ekonomik olarak beklenen faydayı sağlamış olsa da sonraki süreçte beklenmedik başka isyanların ortaya çıkmasına sebep olmuş ve hanedanın sonunu getiren etmenlerden biri olmuştur. Çoğunlukla Çin klasiklerine dayalı olarak hazırlanan çalışmada, Çin’de tuzun ne denli önemli olduğu, hangi Çince kaynakta ne şekilde geçtiği, Tang Hanedanı’nın ilk dönemlerinde tuz vergisi uygulanmazken; ileri dönemlerinde neden uygulandığı ve tuz vergisinin hanedan üzerindeki etkilerinin neler olduğu sorularına cevap aranmıştır.