FONKSİYONEL GIDA BİLEŞENLERİNİN BİLİŞSEL FONKSİYONLAR ÜZERİNE MOLEKÜLER ETKİ MEKANİZMALARI

Abstract

Beynin %60’ı yağdan oluşur ve hücre düzeyinde oksidatif stres sonucunda oluşan serbest radikallerin vereceği hasara açık bir yapıdır. Nöronlarda üretilen başlıca serbest radikaller, süperoksit ve nitrik oksittir. Serbest radikallerin birikimi DNA oksidasyonuna ve DNA onarım mekanizmalarının bozulmasına neden olabilir; bu gibi hücresel değişiklikler nöronal işlev bozukluğuna, işlevsel ve yapısal nöroplastisiteye zarar verebilmektedir. Erken beyin gelişimini etkileyen faktörlerin başında beslenme gelmekte ve beslenme şekli hayat boyu hücre yenileme ve onarımını etkilemeyi sürdürmektedir. Bu derlemede oksidatif stresin moleküler düzeyde hücreye etkilerinin açıklanması ve gıdalardaki bazı besin bileşenleriyle, biyoaktif maddelerin beyin hücrelerine ve dolayısıyla bilişsel fonksiyonlara etkilerinin açıklanması hedeflenmiştir. Omega 3 yağ asitlerinin, vitaminlerin ve minerallerin, kolin, polifenoller gibi biyoaktif bileşenlerle psikobiyotiklerin, oksidatif hasara karşı hücre onarımına destek vererek, bilişsel fonksiyonu olumlu etkilediği çeşitli araştırmalarda belirlenmiştir. Bu derlemede öne çıkan besin bileşenleriyle, biyoaktif maddeler ve etki mekanizmaları mümkün olabildiğince açıklanmıştır.