Algısal Karar Verme Süreçleri Çerçevesinde İnsan Hareketlerini Tanıma

Abstract

İnsan olmayan primatlarla yapılan nörofizyolojik çalışmalar, algısal karar vermeyi iki aşamalı bir süreçle karakterize etmektedir: 1) duyusal kanıt birikimi (accumulation of sensory evidence), 2) yanıt seçimine yol açan karar sınırı (decision bound). Bu çalışmalar yaygın olarak rastgele nokta hareketi uyaranlarını kullanmış ve hareket uyaranlarının uyumluluğu arttıkça lateral intraparietal bölge (LIP)'deki nöronların ateşleme hızının arttığını ve davranışsal tepki süresinin azaldığını göstermiştir. Son zamanlarda insanlarda yapılan EEG çalışmaları, LIP nöronları ile benzer fonksiyonel özellikler gösteren ve duyusal kanıt birikimi süreci ile ilişkili olan CPP (Centro-Parietal Positivity) olaya ilişkin potansiyelini ortaya çıkarmıştır. CPP bileşeninin parametrelerinin alınan kararlara dair önemli bilgiler taşıdığı gösterilmiştir. Ancak, bugüne kadar yapılan çalışmalar, süreci en temel haliyle anlayabilmek için basit ve düşük seviyeli uyaranlar kullanmıştır. Algısal karar verme süreçlerinin, canlıların ve özellikle de insanların eylemleri gibi daha karmaşık ve sosyal olarak daha anlamlı uyaranlar (biyolojik hareket) işlenirken benzer olup olmayacağı cevabı henüz bilinmeyen bir sorudur. Başka bir deyişle, bugüne kadar yapılan çalışmalarla ortaya çıkarılan algısal karar verme süreçlerinin, uyarandan bağımsız, genel-geçer süreçler olup olmadığı bilinmemektedir. Bu derleme makalede, insan eylemlerinin tanınmasında rol oynayan algısal karar verme süreçleri ve bu süreçlerin nörofizyolojik temellerini araştırılmasının önemi üzerinde durulmuş ve bu çalışmalara yön veren ve daha basit uyaranlar ile yapılmış algısal karar verme çalışmalarının bir derlemesi sunulmuştur. Sonuç bölümünde, bu alanda yapılacak araştırmaların gerek klinik popülasyonlar (psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklar) için teşhis ve tedavi geliştirmede, gerekse insan hayatının refahını yükseltecek yapay zekâ teknolojileri geliştirmedeki öneminden bahsedilmiştir.