Author:
G.D. Yusifov ,T.Z. Agayeva ,Sh.I. Hajimammadova
Abstract
Müntəzəm fiziki məşqlər cəmiyyətin sağlamlığı üçün çox vacibdir və fiziki fəaliyyətin təbliği də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Məlumdur ki, əgər fiziki yüklər müntəzəm olaraq, uzun müddət ərzində və fərdin təyin etdiyi müvafiq dozada yerinə yetirilirsə, onlar ürək-damar sisteminə, dayaq-hərəkət aparatına, endokrin sistemə, həmçinin psixologiyaya müsbət təsir göstərirlər. Əksinə, qeyri-aktiv həyat tərzi, başqa sözlə, hipodinamiya bir çox xəstəlik yaradır. Bu gün diabet, piylənmə, ürək-damar xəstəlikləri, eləcə də əzələ gücü və ölçüsünə həsr olunmuş tədqiqatların aparılması nəticəsində əldə olunan nəticələrə görə, fiziki stressə uyğunlaşma haqqında məlumat verilir. Eyni zamanda, məşq proqramlarının növü, müddəti və şiddəti arasındakı fərqlər sinir-motor sistemi, ürək-damar sistemi kimi sistemlərin genetik strukturunun dəyişməsinə təsir göstərir. Fiziki hərəkətlərə olan reaksiyalar həm kəskin, həm də xroniki reaksiyalar və adaptasiya ilə fərqlənir. Bu araşdırmanın diqqət mərkəzində fiziki məşqlərə və ümumiyyətlə fiziki işə adaptasiyanın genetik tədqiqatları dayanır. Bu sahədə tədqiqatlar 2009-cu ildən sonra daha da fəallaşmağa başlayıb. Bundan əlavə, fiziki məşqlərin orqanizmə təsiri, mövcud ədəbiyyatların təhlili müzakirə olunmuşdur.
Reference8 articles.
1. Aslan, Beste Tacal; Eken, Başak Funda; Ulucan, Korkut. Egzersiz antrenman adaptasyon farklılıklarının genetik açıdan incelenmesi. Journal of Physical Education & Sports Science. Beden Egitimi ve Spor Bilimleri Dergisi . aug 2019, Vol. 13 Issue 2, p66-79. 14p.).
2. Eynon N., Nasibulina E.S., Banting L.K., Cieszczyk P., Maciejewska-Kar-lowska A., Sawczuk M., Bondareva E.A., Shagi-mardanova R.R., Raz M., Sharon Y., Williams A.G., Ahmetov I.I., Lucia A., Birk R., The FTO A/T polymorphism and elite athletic performance: a study involving three groups of European athletes. PLoS One. pp.8:e60570, 2013.
3. Kebede M.A., Attie A.D. Insights into obesity and diabetes at the intersection of mouse and human genetics. Trends in Endocrinology & Metabolism. 25, pp.493-501, 2014.
4. Loos R.J., Hagberg J.M., Pe ́ russe L., Roth S.M., Sarzynski M.A., Wolfarth B., Rankinen T. ve Bouchard C. Advances in exercise, fitness, and performance genomics in 2014. Medicine & Science in Sports & Exercise. 47, pp.1105–1112, 2015.
5. Phillips B.E., Williams J.P., Gustafsson T., Bouchard C., Rankinen T., Knudsen S., Smith K., Timmons J.A., Atherton P.J. Molecular networks of human muscle adaptation to exercise and age. PLoS Genet 9, e1003389, 2013.