KANSER HASTALIĞI OLAN EBEVEYNLERİN ÇOCUKLARI: ETKİLER VE YAKLAŞIMLAR

Abstract

Kanser tanısı konulan bireylerde görülebilen fiziksel, sosyal ve psikolojik sorunların yanı sıra diğer aile üyelerinde de aile dengesinin bozulması, rol kaybı ya da rol değişikliği nedeniyle hastalardan daha fazla duygusal ve davranışsal sorunlar ile karşılaşılmaktadır. Bu süreçte özellikle kanser olan ebeveynlerin çocukları duygusal ve davranışsal problemler açısından daha yüksek risk altındadır. Kanser hastalığı olan ebeveynin hastalık sürecinin ailenin günlük rutinlerini değiştirmesi, evdeki rollerin farklılık göstermesi, finansal sorunların yaşanması, her iki ebeveynin de fiziksel ve duygusal tükenmişlik yaşaması çocuklarda görülen duygusal ve davranışsal sorunların başlıca nedenlerindendir. Ebeveyninde kanser hastalığı olan çocuklarda anksiyete, depresyon, agresif davranışlar ya da somatik şikayetler gibi psikososyal etkiler ile ağlama, güvensizlik, arkadaş ilişkilerinde bozulma, ebeveynlerden uzaklaşma ya da aşırı ilgi gösterme ve okula konsantre olamama gibi bilişsel ve davranışsal etkiler görülebilir. Ayrıca günlük rutinlerin bozulması ve yaşanan duygusal semptomlar nedeniyle baş ağrısı, uykusuzluk, iştah kaybı gibi fiziksel sorunlar gelişebilir. Çocuğun bu süreçten etkilenmesi; çocuğun cinsiyeti, gelişim dönemi, ebeveynde var olan hastalığı algılayışı, ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki, aile işlevleri, kanserin evresi ve ebeveynin sağlık durumuna göre farklılaşmakla birlikte çocukların sosyal destek ihtiyacı artış göstermektedir. Ebeveynine kanser tanısı konulan çocukların kanserin etkilerini belirlemede, düşüncelerini ifade etmede ve dayanıklılığını artırmak için sosyal destek sağlamada yardım alması önemlidir. Literatürde ebeveyni kanser olan çocuklara yönelik girişimlerin oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Bu makalede konuya yönelik farkındalık sağlamak amacıyla kanser tanısı alan ebeveyne sahip çocukların olumsuz etkilenmelerini en aza indirebilecek girişimlerden bahsedilmektedir.