TOPLUMSAL ÇATIŞMALAR VE TOPLUMSAL ÇATIŞMALARDA HUKUKUN ROLÜ HAKKINDA İKİ FARKLI YAKLAŞIM

Abstract

Toplum ve siyaset kuramı alanlarında toplumsal çatışmalar hakkında ortaya koyulmuş olan görüşler temelde ikiye ayrılır. Bir kanatta toplumsal çatışmayı istenmeyen, önlenmesi gereken, önlenemediği durumlarda da her türlü araçla bastırılması gereken bir olgu olarak gören uyum kuramları vardır. Platon ve Hobbes ilkesel ve yöntemsel farklılıklarına karşın uyum kuramlarının kurucu önermelerini ortaya koymakta ortaklaşırlar. Platon’a göre uyumun temelinde evrenin ussal düzeni yer almaktadır. Evrenin düzenine koşut bir biçimde insan toplumlarında da kusursuz uyum ve düzenin sağlanması gerekir. Bunu gerçekleştirmenin yolu, toplumsal düzenin evrenin insanlara farklı biçimlerde dağıttığı yeteneklere uygun olacak şekilde kurulmasıdır. Bu yolu izleyerek Platon yöneticiler, savaşçılar ve üreticilerden oluşan üç sınıflı toplum önerisini ortaya koyar. Hobbes ise doğada bir düzenin olmadığını, bilakis, doğal durumun çatışma durumu olduğunu iddia eder. İnsanlar çatışmayı sonlandırabilmek bir sözleşme yaparak toplumu ve siyasi iktidarı meydana getirirler. Bu bakımdan iktidarın görevi, yasalar oluşturup bunları yaptırımlarla destekleyerek toplumsal çatışmaları önlemek ve bir kez ortaya çıktıklarında her tür aracı kullanarak bastırmaktır. Uyum kuramlarında hukuka toplumsal çatışmaları önleyerek ve bastırarak çatışmasız toplumu kurma ve koruma rolü biçilmiştir. Diğer kanatta ise çatışmayı tıpkı uyum gibi olağan bir toplumsal olgu olarak kabul eden çatışma kuramları yer alır. Çatışma kuramlarına göre toplumsal çatışma tümüyle önlenebilir olmadığı gibi tümüyle bastırılabilir de değildir. Çatışmasız toplum tasarısı gerçekçi bir tasarı olamaz. Çatışmasız toplum olanaklı olmadığı gibi istenilir bir şey de değildir. Çünkü toplumsal çatışmaların toplumsal açıdan olumsuz olduğu gibi olumlu işlevleri de vardır. Yapılması gereken, çatışmaları, olumlu işlevlerini gerçekleştirmelerini kolaylaştıracak ve zararlı etkilerini aza indirecek şekilde düzenlemektir. Nitekim çatışma kuramlarında hukuka biçilen rol de budur. Hukuk çatışmaları mecralandırarak, bir yandan çatışmaların şiddetini ve yoğunluğunu azaltırken diğer yandan çatışmanın olumlu toplumsal işlevlerinin gerçekleşmesini kolaylaştırır.