Funkcje par wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych w zdaniach z tekstów Narodowego Korpusu Języka Polskiego

Abstract

Functions of Pairs of Words from Sets of Non-Binary Semantic Oppositions in Sentences from the Texts of the National Corpus of Polish The article attempts to investigate whether pairs of words from sets of non-binary semantic oppositions perform the same functions in sentences as strong semantic binary oppositions. Six noun pairs were selected for analysis: summer/winter, arm/leg, cat/dog, coffee/tea, trousers/skirt and telephone/letter. A total of 1,200 sentences in which members of one of these six pairs co-occur were analysed; they were selected from the balanced sub-corpus of the National Corpus of Polish. A set of nine basic functions is presented, which has been applied in works on various languages in recent decades. The functions are identified by determining the mutual relationship between the members of the pair, based on the semantic-syntactic analysis of the immediate context and the meaning of the whole sentence. The present study confirms the usefulness of almost all the functions from the set for describing the way the analysed pairs are used in the sentences from the corpus. Apart from this, it was found that the same two functions are the strongest in the present study as in this type of analysis concerning strong binary oppositions. Funkcje par wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych w zdaniach z tekstów Narodowego Korpusu Języka Polskiego W artykule podjęto próbę sprawdzenia, czy pary wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych pełnią w zdaniach takie same funkcje, jak pary stanowiące silne opozycje semantyczne dwuczłonowe. Do analizy wybrano sześć par rzeczownikowych: lato/zima, ręka/noga, kot/pies, kawa/herbata, spodnie/spódnica i telefon/list. Ze zrównoważonego podkorpusu Narodowego Korpusu Języka Polskiego wyselekcjonowano 1200 zdań, w których współwystępują człony jednej z tych sześciu par. Przedstawiono zestaw dziewięciu podstawowych funkcji, wykorzystywany w ostatnich dziesięcioleciach w pracach dotyczących różnych języków. Funkcje wyodrębniane są poprzez określenie wzajemnej relacji między członami pary na podstawie analizy semantyczno-składniowej kontekstu bezpośredniego i ustalenia znaczenia całego zdania. Niniejsze badanie potwierdziło użyteczność prawie wszystkich funkcji z zestawu do opisu sposobu użycia badanych par w zdaniach z korpusu. Ponadto stwierdzono, że w obecnym badaniu najsilniejsze są te same dwie funkcje co w analizach tego typu dotyczących silnych opozycji binarnych.