Multiple Voices of the Past: (Hi)stories and Memories from the Ethnically Mixed Neighbourhoods in Pristina

Abstract

Multiple Voices of the Past: (Hi)stories and Memories from the Ethnically Mixed Neighbourhoods in PristinaUsing the Bakhtinian term heteroglossia developed by Andrea L. Smith, this article analyses the multiple and sometimes internally contradictory narratives, memories and stereotypes articulated in everyday talk about the common past in Pristina that could be heard nowadays in post-war Kosovo (mostly among Kosovo Albanians) and among the people who used to live in Kosovo prior to 1999 (mostly Kosovo Serbs) and then left the country for Serbia (Belgrade, Niš, etc.) or went abroad. The study explores the existing memories, images and stereotypes shared among the current and former citizens of Pristina (Kosovo) – both Albanians and Serbs – about each other and their city. It relies on the basic tools of cultural memory studies and applies them to the analysis of existing local narratives in the present-day Albanian and Serbian communities that used to be parts of one and the same city of Pristina. The article offers a discussion of the opposition between urban and rural models of mindset in changing Pristina and its importance in understanding some of the factors of ethnic conflict in Kosovo. The basic social unit selected for analysis is ethnically mixed neighbourhood and its memory due to the fact that this social and spatial entity functioned as the primary condition and source of interaction, mutual familiarity and cooperation both during peace and war. The empirical data for the study were collected in 2010–2020 during short visits to Pristina (Kosovo) and Niš (Serbia).Множественные голоса прошлого: история и память в этнически смешанных районах ПриштиныАннотация: Используя термин гетероглоссия, предложенный М. Бахтиным и разработанный А. Смитом, в данной статье я про- анализирую многочисленные и иногда внутренне противоречивые нарративы, воспоминания и стереотипы, сформулированные в повседневных разговорах об общем прошлом в Приштине, которые сегодня можно услышать в послевоенном Косово (в среде косовских албанцев) и среди людей, живших в Косово до 1999 г. (в основном косовские сербы), а затем уехавших из страны в Сербию (Белград, Ниш и т. д.) или за границу. Моя статья направлена на изучение существующих воспоминаний, образов и стереотипов, разделяемых нынешними и бывшими гражданами Приштины – как албанцами, так и сербами – по отношению друг к другу и своему городу. В работе используются основные инструменты исследования культурной памяти, в их применении к анализу существующих местных нарративов в современных албанских и сербских общинах, которые когда-то были частью одного и того же города Приштина. В своей статье я буду обсуждать противостояние между городской и сельской моделями мышления в изменении Приштины и его важность для понимания некоторых предпосылок этнического конфликта в Косово. В качестве базовой социальной единицы для своего анализа я выбрал этнически смешанный район и его память в связи с тем, что эта социальная и пространственная сущность функционировала как основное условие и источник взаимодействия, взаимного знакомства и сотрудничества как в периоды мира, так и во время войны. Эмпирические данные были собраны в 2010-2020 годах во время моих коротких визитов в Приштину и Ниш.Różnorodne głosy przeszłości: historia i pamięć w zróżnicowanych etnicznie dzielnicach PrisztinyOdwołując się do terminu polifoniczności, zaproponowanego przez Michaiła Bachtina i opracowanego przez Anthony’ego Smitha, w niniej­szym artykule przeanalizuję liczne i czasem wewnętrznie sprzeczne narra­cje, wspomnienia i stereotypy, sformułowane w codziennych rozmowach o wspólnej przeszłości w Prisztinie, które dziś można usłyszeć w powo­jennym Kosowie (w środowisku kosowskich Albańczyków) oraz pośród ludzi mieszkających w Kosowie do 1999 roku (przede wszystkim wśród kosowskich Serbów), którzy wyjechali do Serbii (Belgrad, Nisz itd.) lub za granicę. Mój artykuł ma na celu zbadanie wspomnień, obrazów i ste­reotypów, podzielanych przez obecnych i byłych obywateli Prisztiny, za­równo Albańczyków jak i Serbów, w stosunku do siebie nawzajem oraz do samego miasta. W pracy nad analizą lokalnych narracji we współczesnych wspólnotach albańskich i serbskich, które kiedyś były częścią tego samego miasta – Prisztiny, wykorzystuję podstawowe instrumenty badawcze dla dziedziny pamięci kulturowej. W artykule będę omawiać sprzeczność mię­dzy miejskim a wiejskim modelem myślenia na temat przemian Prisztiny, akcentując jego istotną rolę w rozumieniu niektórych przesłanek konflik­tu etnicznego w Kosowie. Jako podstawową jednostkę społeczną dla mo­jej analizy przyjąłem etnicznie różnorodną dzielnicę wraz z jej pamięcią, ze względu na to, że ta społeczna i przestrzenna jednostka funkcjonowała jako podstawowe źródło wzajemnych wpływów, znajomości i współpracy, zarówno w czasie pokoju, jak i wojny. Dane empiryczne zostały zebrane w latach 2010-2020 w czasie moich krótkich wizyt w Prisztinie i Niszu.