Dil ve Konuşma Bozukluğu Tanısı Almış 6 Yaş Çocuklarının Sosyal İlişkilerinin Çocuk Resimleri Aracılığıyla İncelenmesi

Abstract

Dil ve konuşma bozukluğu (DKB), çocukların başkalarıyla olan iletişimini kısıtlayabilmekte ve normal gelişim gösteren akranlarına kıyasla sosyal ilişkilerde daha fazla sorun yaşanmasına sebep olabilmektedir. DKB tanısı olan ancak kendini ifade edebilen çocukların DKB’den daha az etkilendikleri bilinmektedir. Bir ifade aracı olarak çocuk resmi çocukların dünyasını dolaysız, yalın, saf bir şekilde yansıtan önemli bir araç olarak görülmektedir. Çocuk resminin, konuşma becerisi yeterince gelişmemiş olan çocuklar ve yetişkinler arasındaki iletişime yardımcı olması açısından kullanımı oldukça önemlidir. Bu nedenle, son çocukluk dönemindeki DKB tanısı olan altı yaş çocuklarının, sosyal ilişkilerini nasıl deneyimledikleri, kendilerini çizdikleri resimler aracılığıyla nasıl ifade ettikleri ve sosyal ilişkilerinin resimler aracılığıyla incelenmesi bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında sosyal ilişki örüntülerini anlamak amacıyla “Bana arkadaşlarınla oyun oynarkenki halinizi çiz.” Yönergesi verilerek çizim yapması istenmiştir. Araştırmaya, kronolojik yaşları 6; 3 ay ile 6; 9 ay arasında, üç’ü kız dört’ü erkek toplam yedi katılımcı dahil olmuştur. Nitel desende doküman analizi yöntemi ile gerçekleştirilen bu çalışmada çocukların resimleri doküman olarak incelenmiş, ebeveynlerden toplanan görüşme formu verileri ve uygulamacılar tarafından kaydedilen gözlem notları doğrultusunda analiz edilmiştir. Katılımcıların resimlerinde sosyal ilişkileri nasıl ele aldığı, dil ve konuşmaya ilişkin hangi özel belirtileri kullandığı, kağıdın kullanımı, kompozisyon ve renklerde görülen özelliklerin neler olduğu çalışmanın bulguları ve ilgili literatür dikkate alınarak tartışılmış ve öneriler sunulmuştur. Araştırma bulguları, çizilen resimlerde sosyal ilişkilerin akranlar, kardeşler veya aile üyeleri ile oynanan oyun üzerinden ele alındığını göstermektedir. Resimde sosyal ilişki teması, oyun etkinliği içinde öne çıkmaktadır. Katılımcılar insan figüründe en çok göz ve ağız çizimine yer vermiştir. Eller, ağız, kaşlar ve göz bebekleri ayrıntılı, belirgin, büyük ve vurgulu biçimde çizilmiştir. Katılımcılara ilişkin aile görüşmesi, gözlem bilgisi ve resimlerden elde edilen sonuçlar birbiri ile tutarlılık göstermektedir.