Hangi Dine İnanmaya Hakkım Var? İnanma İradesi Üzerine Bir Sorgulama

Abstract

Bu çalışmanın konusu William James’in inanma iradesi argümanıdır. Clifford’ın yetersiz delile dayanarak inanmayı yanlış saymasıyla dini inançların meşruiyeti ortadan kalkar. James argümanında Clifford’ı karşısına alarak dini inançları benimseme hakkını savunur. Cliffiord’ın katı tavrı karşısında James’in önerisi dini inançların bir savunusu olarak değerli bulunurken, dini çoğulculuğa veya çelişen hakikat iddialarına izin vermesi bakımından eleştirilir. Eldeki makalede mevcut değerlendirmelerden farklı olarak argüman pragmatizmle değil radikal deneyimcilikle birlikte yeniden ele alınacak, bu bağlamda kabul ettiği monist Tanrı tasavvuru ve mistik tecrübeye dayalı doğal din düşüncesi detaylandırılacaktır. Detayların belirginleşmesiyle James’in felsefi dizgesinde geleneksel dinleri dışarıda bırakan doğal bir din savunusu yaptığı ve insanlaştırılmış bir dinin inançlarını savunduğu ortaya çıkacaktır. Bu bakımdan argüman için çeşitlik bir sorun olmadığı gibi James kendi sistemi içerisinde tutarlıdır. Sonuçta inanç ahlakıyla ilgili meselede dini inançların epistemolojik değerine ilişkin tartışmalara dönülmediği sürece, doğal olmayan yani vahye dayalı müşahhas bir Tanrı’ya ve geleneksel dini inançlara inanmayı meşrulaştırma çabalarının indirgemelerle sonuçlandığı vurgulanacaktır.