Havacılık güvenliği ve insan hakları bağlamında hak-güvenlik paradoksu

Abstract

Devletler, havacılık sektöründe yaşanan terör ve diğer yasadışı eylemler sonucunda birtakım güvenlikleştirme stratejileri izlemek zorunda kalmışlardır. Havacılık güvenliği çalışmaları altında şekillenen bu stratejiler, başta devletlerin ulusal güvenliği olmak üzere yolcuların can ve mal güvenliğini sağlamaya yönelik birtakım mekanizmaların gelişmesine katkı sağlamıştır. Bu mekanizmalar içerisinde ortaya çıkan ve profilleme olarak adlandırılan yapay zekâ destekli sistemler, yolcuların mahremiyet haklarını ihlal edecek ya da ikinci plana itecek birtakım uygulamalar ortaya çıkarmıştır. Profilleme sistemleri bu tür güvenlik uygulamalarına örnek olarak verilebilir. Bu sistemler yolcuların mahremiyet haklarını ihlal ederek izinsiz şekilde onların kişisel bilgilerine erişmekte ve bunları kullanılarak birtakım puanlamalar ve sınıflandırmalar yapmaktadır. İnsan hakları savunucuları bu uygulamalar sonucunda harekete geçmiş ve böylece hak-güvenlik paradoksu olarak tanımlanabilecek bir tartışma başlamıştır. Bu tartışma özelinde şekillenen çalışmada, uluslararası anlaşmalar, ulusal güvenlik, insan hakları, güvenlik prosedürleri ve profilleme konuları hak-güvenlik paradoksu bağlamında analiz edilmiştir. Böylece profilleme süreçlerinde hak ihlallerinin ne düzeyde yaşandığı tespit edilmeye çalışılmış ve öneride bulunulmuştur.