Abstract
<b>Cel</b>. W artykule przedstawiono wyniki analizy danych polskich spisów powszechnych, dotyczących rodzin i gospodarstw domowych. Celem jest w szczególności odpowiedź na pytanie o to, czy zmiany, jakim podlegały gospodarstwa domowe i rodziny w trakcie ostatnich kilkudziesięciu lat, były zgodne z twierdzeniami sformułowanymi na gruncie teorii drugiego przejścia demograficznego. <b>Metody i materiały</b>. Artykuł opiera się na analizie danych zastanych. W analizie wykorzystano dodatkowo dane ze sprawozdawczości bieżącej Głównego Urzędu Statystycznego (na temat małżeństw, rozwodów, urodzeń i zgonów), ponieważ procesy zawierania i rozpadu małżeństw, dzietności kobiet itp. trendy demograficzne wpływają bezpośrednio na omawiane zjawiska. Nacisk położony został na dekadę, która upłynęła między dwoma spisami powszechnymi z lat 2011 i 2021. Analizę uzupełniono o wnioski z innych badań prowadzonych na ten temat w ciągu ostatnich kilkunastu lat. <b>Wyniki i wnioski</b>. Zmiany, jakim podlegają rodziny i gospodarstwa domowe w Polsce, wynikają w pierwszej kolejności ze starzenia się populacji kraju. Na skutek tego procesu następuje systematyczny spadek liczby zarówno gospodarstw domowych, jak i rodzin. W ich strukturze widoczne są także symptomy zmian, o których mówi teoria drugiego przejścia demograficznego, takie jak zmniejszanie się przeciętnej liczby osób w gospodarstwach domowych, zmniejszanie się liczby dzieci w rodzinach oraz dynamiczny wzrost udziału związków nieformalnych. Zjawiska te dotyczą w szczególności ludności zamieszkującej miasta.