Abstract
<b>Cel</b>: Celem artykułu jest zbadanie obecności problemu przemocy wobec dzieci w środowisku rodzinnym w prasie fachowej i publicystyce społecznej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. Istotnym zadaniem jest analiza tekstów publicystów, intelektualistów i działaczy społecznych pod kątem tego, jakie problemy, dotyczące przemocy fizycznej i seksualnej wobec dzieci, były podejmowane w publicystyce społecznej i naukowej, i jakie kryteria stosowano w ich wyjaśnianiu.
<b>Metody</b>: Zastosowano metody wykorzystywane w badaniach historyczno-pedagogicznych, w tym metodę filologiczną, pozwalającą na dokonanie analizy tekstów pisanych.
<b>Wyniki</b>: Ustalono, że w czasopiśmiennictwie na przełomie XIX i XX wieku dokonywano opisu przejawów przemocy i jej uwarunkowań, dążono do określenia przyczyn destabilizacji rodziny, próbowano wskazać sposoby zapobiegania przemocy domowej. Na początku XX wieku już nie tylko w czasopismach specjalistycznych, ale także w prasie społeczno-kulturalnej pisano o przemocy fizycznej oraz molestowaniu i wykorzystywaniu seksualnym. Przedstawiano wyniki badań pedagogów, lekarzy i prawników, dotyczących przemocy w rodzinie wobec dzieci. Podkreślano potrzebę wspierania
rodzin mających trudności z wychowaniem potomstwa oraz powołania organizacji
społecznej chroniącej dzieci przed zaniedbywaniem, samowolą i okrucieństwem rodziców. W przededniu I wojny wielu specjalistów wypowiadało się o konieczności legitymizacji kontroli państwa nad życiem prywatnym obywateli i ingerencji w życie rodzinne w imię ochrony dziecka. Pisał o tym m.in. Z. Pietkiewicz i A. Mogilnicki.
<b>Wnioski</b>: Na przełomie XIX i XX wieku znacznie wzrosło zainteresowanie problematyką przemocy wobec dzieci i młodzieży. Publicyści starali się zwrócić uwagę opinii publicznej na zjawisko wcześniej tabuizowane, dążąc do rozbudzenie poczucia wspólnej odpowiedzialności za los dzieci w rodzinach dysfunkcyjnych. Problem przemocy wyjaśniano wykorzystując aparat pojęciowy i ustalenia teoretyczne z zakresu pedagogiki i nauk jej pokrewnych.
Reference48 articles.
1. Bołdyrew A., Dziecko w rodzinie robotniczej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. Warunki życia i normy wychowania, „Wychowanie w Rodzinie”, t. VII (1/2013).
2. Bołdyrew A., Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008.
3. Bołdyrew A., Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
4. Brykczyński A., O małżeństwie i wychowaniu dzieci. Uwagi praktyczne dla ludu, Druk „Gazety Rolniczej”, Warszawa 1902.
5. Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.