Home from the Perspective of Spouses Staying as Long-term Expatriates. Analysis of Autobiographical Narratives of Poles Living in Great Britain

Abstract

<b>Wprowadzenie</b>. Dom to pojęcie wieloznaczne, które można analizować z wielu różnych perspektyw. Jest ono rozpatrywane w wymiarach: materialnym, społecznym, aksjologicznym, kulturowym i emocjonalnym. Doświadczenie emigracji może inicjować refleksję nad kategorią domu. <b>Cel</b>. Celem artykułu jest opisanie i wyjaśnienie, w jaki sposób osoby przebywające na emigracji rozumieją pojęcie dom i jakie jest ich wyobrażenie na temat tej przestrzeni. <b>Materiały i metody</b>. Materiał empiryczny został zgromadzony poprzez przeprowadzenie autobiograficznego wywiadu narracyjnego i analizę dokumentów osobistych. Grupę badanych stanowiło dwadzieścia osób (tj. dziesięć diad małżeńskich) pochodzących z Polski i przebywających na emigracji długookresowej w Wielkiej Brytanii. <b>Wyniki</b>. Dom w wymiarze materialnym stanowi fundamentalny element egzystencji, a jego brak – zarówno w ojczyźnie, jak i na emigracji – stanowi źródło problemów. Dom przez wszystkich badanych utożsamiany jest nie tylko z dachem nad głową, ale także z rodziną. Tam, gdzie jest najbliższa rodzina, tam jest dom. Wszyscy badani podejmują refleksję nad rozumieniem kraju pochodzenia i kraju przyjmującego jako (nie)domu, a ich opinie w tym zakresie są zróżnicowane. Zostały one scharakteryzowane poprzez metafory: metafora domu w globalnej wiosce, metafora domu na chwilę obecną, metafora bycia w drodze, metafora drzewa wyrwanego z korzeniami, metafora drzwi, metafora swobodnie otwieranych drzwi. Małżonkowie tworzący jedną z par określili w ten sam sposób swój stosunek do domu utożsamianego z krajem ojczystym i przyjmującym. W pozostałych parach nie było takiej zgodności, co opisuje metafora domu negocjowanego. <b>Wnioski</b>. Dom nie musi odwoływać się do konkretnej przestrzeni geograficznej. Domem może być dom rodzinny, w którym człowiek dorastał i się wychował. Domem może być dom pozostawiony w kraju pochodzenia, do którego się tęskni i wraca. Domem może być ten utworzony na emigracji, otwarty bądź zamknięty na wpływ kultury kraju przyjmującego. Domem może być ojczyzna, kraj przyjmujący, świat. Dom nabiera charakteru procesualnego, jest projektem dynamicznym, który „staje się” w zmiennych okolicznościach życia.