Cultural borderlands: borders, commonality of worlds, identity, and homeland connotations

Abstract

<b>Cel</b>. Jednym z fenomenów współczesnej wielokulturowości jest konstytuowanie się pogranicza kulturowego, wyznaczanego przez wielość ustawicznie ujawniających się i kreowanych wewnętrznych (społecznych) granic, dla których specyficznymi są naddeterminacja, polisemiczność oraz heterogeniczność i wszechobecność. Interesującym poznawczo, w tym kontekście jawi się proces uwspólniania światów w przestrzeni pogranicza kulturowego skutkujący konstruowaniem porządku tegoż pogranicza. Tym bardziej, że w przypadku pogranicza kulturowego mamy do czynienia z wielością tożsamości w różnym zakresie zdefiniowanych i uświadamianych, co wpływa na stopień wyrazistości granic w społecznej świadomości. W rezultacie pogranicze jawi się jako dynamicznie interaktywne i dyskursywne, jako wieloskalarne miejsce bliskości. Istotnymi są przy tym narodowe, społeczno – kulturowe oraz międzykulturowe konteksty tego procesu. Celem opracowania jest spojrzenie na pogranicze kulturowe z perspektywy konstrukcjonistycznej, które pozwala na ujawnienie jego tożsamościowych oraz ojczyźnianych konotacji, będących efektem dokonujących się na pograniczu kulturowym identyfikacji. <b>Metody i materiały</b>. Przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu. <b>Wyniki i wnioski</b>. W wyniku przeprowadzonych analiz ujawnione zostały przestrzenie, w których konstruowana jest wielowymiarowa tożsamość, mająca narodową, rodzinną, państwową, ponadnarodową i wspólnotową proweniencję. W swej istocie orientuje ona na ojczyźnianą przestrzeń, która na pograniczu kulturowym ma wartość i znaczenie coraz bardziej symboliczne i staje się „miejscem”, w którym swojskość dominuje nad obcością. W rezultacie ojczyzna odczuwana przyjmuje również wielowymiarową postać, gdyż ujawniają się w niej ojczyzna rodzinno-domowa, narodowa oraz mała ojczyzna. W świadomości człowieka pogranicza i jego codzienności ojczyzny te mogą dominować każda z osobna lub wzajemnie się przenikać tworząc wielozakresową ojczyźnianą przestrzeń.