A Spatial Solution Study at the Zero Point of History: Göbeklitepe Ruins (Şanlıurfa)

Abstract

Tarihi öneme sahip sit alanlar, ören yerleri ve doğal alanlar geçmişten günümüze kadar olan süreçte kültürel bir miras olarak karşımıza çıkmaktadır. Göbeklitepe, ulusal ve uluslararası öneme sahip, tarihinin bilinen en eski tapınağı olmasının yanında günümüze kadar gelen kalıplarını yıkan bir alandır. Bu kapsamda değerlendirildiğinde ören yeri bu çalışmada, peyzaj mimarlığı disiplini çerçevesinde ele alınmış ve alanın mekânsal düzenlemesi, kullanımı, işlevselliği ve etkileşimini değerlendirmek amacıyla mekânsal çözümleme işlemi gerçekleştirilmiştir. Çözümleme işlemi; mekânsal ilişkileri, bitkisel materyal, alan kullanımları ve bunlar arasındaki ilişkiler, alanın genel durumunu ortaya koyan SWOT analizi gibi bir dizi aşamadan oluşmuştur. Elde edilen bulgularda; alandaki mekânların çoğunda birden fazla odak noktasının olduğu, ulaşım akslarının mekânlar arasında kesintisiz bağlantı sağladığı ve konforlu bir biçimde ilerleyebildiği tespit edilmiştir. Ayrıca alandaki kentsel donatı elemanları gibi konstrüksiyonel elemanların doğaya ve tarihsel dokuya uygun olarak kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bunların yanında alandaki bitkisel materyal kullanımında tür çeşitliliğindeki kısıtlılık alan için olumsuz bir yön olarak karşımıza çıkmaktadır.