MUSİKİDE DÖNÜŞÜMÜN SOMUT ÖRNEĞİ ŞARKI FORMU

Abstract

Klâsik Türk mûsikîsi oluştuğu ve icra edildiği coğrafya itibarıyla pek çok etkileşime maruz kalarak değişmiş, gelişmiş ve belirli dönemlerden geçmiştir. Bu dönemleri birbirinden ayıran en önemli özellik formlardır. Bu formlar icra edildikleri dönemin, sosyo-kültürel özelliklerine, mûsikî anlayışına, icra yöntemlerine, icrada kullanılan çalgılara, üslûp ve tavra göre farklılıklar göstermektedir. Çalışmanın amacı Klâsik Türk Mûsikîsinin sözlü beste formlarından olan şarkı formunun 17-20. Yüzyıllar arasında geçirmiş olduğu değişim ve dönüşüm sürecini incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel araştırma deseni kullanılmış olup konuyla ilgili bilgiler dergi, kitap, makale ve tezlerden tarama (survey) yöntemiyle toplanmıştır. Çalışma şarkı formunun ilk örneklerinin görülmeye başlandığı on yedinci yüzyıl ile Türk mûsikîsinde en çok bestelendiği dönem olan yirminci yüzyıl arasındaki süreç ile sınırlandırılmıştır. Araştırmanın sonucunda Şarkı formunun on sekizinci yüzyılda klâsik anlayışa uygun olarak büyük usullerle bestelendiği, on dokuzuncu yüzyıldan itibaren ise on zamanlıya kadar olan küçük usullerle bestelendiği görülmüş, formun Hacı Arif Bey ile birlikte bir sistematiğe oturtularak belirli kurallar çerçevesinde oluşturulduğu tespit edilmiştir.