AZƏRBAYCANDA SIĞORTA İŞİNİN TƏŞKİLİNİN HÜQUQİ ƏSASLARI VƏ TƏHLİLİ

Abstract

Sığorta - müxtəlif növ təhlükələr nəticəsində sığorta müdafiəsi əldə etməyə yönəlmiş iqtisadi münasibətlərin xüsusi növüdür. Bu münasibətlər iki fəaliyyət subyekti - sığortaçı və sığortalı arasında yaranır. Birincisi sığorta mühafizəsinin təminatçısı kimi çıxış edir. İkincisi isə sığorta haqlarını ödəyir və bununla da sığortaçı üçün sığorta fondu yaradır, ondan kompensasiya ödənişləri həyata keçirir. Biznesin, texnologiyanın sürətli inkişafı, sosial dəyişikliklər, maliyyə münasibətlərinin mürəkkəbləşdiyi müasir şəraitdə mülkiyyətin qorunması məsələləri həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər üçün xüsusi aktuallıq kəsb edir. Sığorta institutunun əhəmiyyəti artır, sığortaçıların təklif etdiyi məhsul və xidmətlər bazarı genişlənir, sığortanın iqtisadi mahiyyəti dərinləşir. Elmi-texniki tərəqqinin inkişafı ilə bağlı müxtəlif mənfi amillərin zərərli nəticələrinin təhlükəsinin sürətlə artması və biznesin aparılması ilə bağlı itki riskinin artması müasir şəraitdə sığorta kimi maliyyə münasibətləri sferasının rolu nəzərdə tutulmuşdur. Biznes nümayəndələrinin maraqlarını qorumaq, əhəmiyyətli dərəcədə artır. Bazar münasibətlərinin müasir inkişafı mərhələsində sığortanın ənənəvi məqsədi ilə yanaşı, sığortalıların təbii fəlakətlərdən, təsadüfi texnoloji və ekoloji hadisələrdən, sığortalının şəxsi və ya əmlakına vurduğu zərərin ödənilməsi ilə bağlı əmlak maraqlarının qorunmasını təmin etmək üçün şəxslər getdikcə daha çox sığorta obyektinə çevrilirlər. Bazar iqtisadiyyatı olan bütün ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycan Respublikasında da sığorta dövlət nəzarətindədir. Bazar əsaslı sığorta sisteminin əsas elementləri sığorta fəaliyyəti üçün qanunvericilik bazası, sığorta şirkətlərinin və sığorta vasitəçilərinin fəaliyyətinə dövlət nəzarəti və daxili bazarda xarici sığortaçılara münasibətdə tənzimləyici tədbirlərdir. Məqalə Azərbaycanda sığorta bazarının mövcud vəziyyətinin təhlili və qiymətləndirilməsinə həsr olunmuşdur. Tədqiqatda sığorta işinin təşkili və tənzimlənməsinin qanunvericilik bazası barədə məlumat verilmiş, Azərbaycanda sığorta bazarının müasir vəziyyəti təhlil edilmişdir. Aparılan təhlillərdə sığorta məhsullarının inkişafının əsas istiqamətləri və xüsusiyyətləri müəyyən olunmuş, xaricdə və ölkədə sığorta işi ilə bağlı strategiyaların səmərəliliyi qiymətləndirilmiş və prinsipləri öyrənilmişdir. Açar sözlər: sığorta, sığortaçı, lisenziya, təkrarsığorta, sığorta şirkətləri.