Author:
Aişə Həsənova, Kəmalə Əliyeva Aişə Həsənova, Kəmalə Əliyeva
Abstract
Tibbin ayri-ayri sahələrində mühüm əhəmiyyət kəsb edən bioloji-aktiv maddələrlə zəngin olan mədəni, yabani və dərman bitkiləri həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Çünki belə birləşmələr farmakalogiyanın əsas sahəsi olan dərman formalarının alınmasında mühüm yer tutur. Təbii ehtiyatlardan və onlardan alınmış bioloji-aktiv maddələrdən müalicəvi əhəmiyyətli yağların, məlhəmlərin, kosmetik vasitələrin və s. alınması, onların tətbiq edilməsi hal-hazırda aktual problemlərdəndir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) hesabat vermişdir ki, müalicə məqsədilə istifadə olunan dərman bitkilərinin sayı 20000-ə yaxındır. 1940-cı ildən xammal kimi təbii bitkilərdən alınan efir yağları dərman, qida, ətriyyat və kosmetologiya kimi bir çox sənaye sahələrində istifadə olunmağa başlanmışdır. Xüsusən antimikrob xassələri tədqiq edilmiş və mühüm nəticələr əldə edilmişdir.
Dünya aqrar-sənaye kompleksində efir yağı sənayesi ən gəlirli sahələrdən biridir. Efir yağı florasına 3000-ə yaxın bitki növü daxildir. Son 40 ildə dünya yağ istehsalında efir yağlarının istehsalı ildə 50 min tondan 250 min tona yüksəldi. Bu 300-ə yaxın mədəni və yabani növdə bitən efir yağlı bitkilər tərəfindən istehsal olunur. Ən çox efir yağları tropik və ya subtropik bitkilərdən əldə edilir və yalnız bir neçə (keşniş, anis, nanə və başqaları) daha mülayim enliklərdə becərilir.
Bioloji-aktiv maddələrlə zəngin, müalicə əhəmiyyətli ardıc meyvəsindən alınan efir yağı fiziki-kimyəvi – xromatoqrafik və İnfraqırmızı spektroskopiya metodları ilə tədqiq edilərək tərkibi öyrənilmişdir. Ardıc efir yağının iltihab əleyhinə, mikrob əleyhinə və antioksidant xassələrinə görə dəri hüceyrələrinə təsirli olduğu müşahidə edilmişdir. Ardıc efir yağının tərkibindəki biloji aktiv komponentlərin bronxial genişləndirici xüsusiyyətinə malik olduğu tədqiq edilmişdir.
Açar sözlər: ardıc bitkisi, efir yağı, sesquiterpenoid, sedren, xromatoqrafiya, İnfraqırmızı spektroskapiya
Publisher
Education Support and Investment Fund NGO
Reference13 articles.
1. Eliyev F., Huseynov R., Qurbanov Q., Tagıyev R. Bitkiler mualice menbeyidir. 2016, 231 s.
2. Chueshov V.I. i dr. Texnologiya lekarstvpromishlennoqo proizvodstva: ucheb. dlya stud. vissh. ucheb. zaved., perevod s ukr. v 2 ch.- Vinnicha: Nova Kniqa, Ch.1, 2014, 696 s.
3. Mohamadi M., Shamspur T., Mostafavi A. Comparison of microwave-assisted distillation and conventional hydrodistillation in the essential oil extraction of flowers Rosa damascene// Mill. J. Essent. Oil Res. -2013, V. 25, № 1, pp. 55-61.
4. Standarti po ISO/TC 54. Essential oils. [Elektronniy resurs]: https://www.iso.org/ru/committee/48956/x/ catalogue/p/1/u/0/w/0/d/0
5. Boren K.E. et al. Detecting Essential Oil Adulteration. //J. Environ. Anal. Chem. -2015, V. 2, № 2, pp. 100-132.