YAŞIL TEXNOLOGİYA, KARBON MENECMENTİ, ALTERNATİV VƏ BƏRPA OLUNAN ENERJİ: AZƏRBAYCAN NÜMUNƏSİNDƏ

Abstract

Ətraf mühitin çirklənməsi və təbii resursların azalması kimi səbəblərə görə artıq ölkələr daha təmiz, dayanıqlı və iqtisadi səmərəli texnologiyalardan istifadə etməyə çalışırlar. Bu isə onları yaşıl iqtisasdiyyata keçməyə vadar edir. Yaşıl iqtisadiyyata keçid üçün lazım olan ən önəmli ünsürlərdən biri yaşıl texnologiyadır. Bu texnologiya ətraf mühiti çirkləndirməyən hər hansı texnologiya ola bilər. Günəş, külək, geotermal və digər alternativ enerji mənbələri isə ölkələrin enerjiyə olan tələbatını ödəyə bilər. Lakin, bu enerji növlərinin yüksək investisiya tələb etməsi, enerji istehsalının qalıq yanacaqlara nisbətdə daha az olması kimi problemlər hələ də ölkələrin tamamilə alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəsinə mane olur. Bundan başqa ölkələrin yaşadığı digər problem isə məhz təkrar emalla bağlıdır. Belə ki, bir sıra məhsullar təkrar emal olunaraq həm resursa qənaət edilə, həm də tullantı azaldıla bilər. Buna baxmayaraq, ətraf mühiti ən çox çirkləndirən tullantılardan olan plastikin təkrar emalının bir çox hallarda mümkün olmaması, emaldan sonra keyfiyyətinin azalması və ən əsası təkrar emal məsrəflərinin ilkin məhsulun yaradılması üçün lazım olan vəsaitdən daha çox olması şirkətlərin bu məhsulların təkrar emalını həyata keçirməyə olan istəklərini azaldır. Ancaq, hər il daha çox plastik istehsal olunub, daha çox plastik tullantıya çevrilir. Azərbaycanda yaşıl iqtisadiyyata keçidi dəstəkləmək üçün aparılan bu tədqiqat işində keyfiyyət araşdırmaları növlərindən olan müsahibədən istifadə edilmişdir. Tədqiqatın kainatını yaşıl iqtisadiyyat sahəsində fəaliyyəti olan bütün müəssisələr/qurumlar təşkil edir. Azərbaycan dövləti yaşıl iqtisadiyyata keçmək üçün bir sıra addımlar atır. Bunlara qəbul edilmiş qanun və sərəncamları, həmçinin dövlət proqramlarını misal gətirmək olar. Lakin, əhalinin yaşıl iqtisadiyyat barədə yetəri qədər məlumatlı olmaması, xaricdən lazimi dəstəyin olmaması, həmçinin keçid üçün konkret planın yoxluğu, alternativ və bərpa olunan enerilərdən daha səmərəli istifadə üçün texnologiyanın olmaması kimi məsələlər bu keçidi ləngidir. Açar sözlər: yaşıl iqtisadiyyat, yaşıl enerji, texnologiya, plastik, dayanıqlı