Author:
Hacı Məlikov, Murad Ağazadə Hacı Məlikov, Murad Ağazadə
Abstract
Həll nəzəriyyəsinin mühüm vəzifələrindən biri real sistemlərdə maye-buxar faza tarazlığının modelləşdirilməsidir. Məhlulun qeyri-kamilliyi saf komponentlərin birləşməsi və həll olma, yəni məhlullarda molekulyar birləşmələrin əmələ gəlməsi ilə əlaqədardır. Molekulların birləşməsi müxtəlif faza vəziyyətlərində baş verə bilər və faza tarazlığını proqnozlaşdırmaq üçün müəyyən edilməli olan nümunələrə tabedir. Faza diaqramları dövlətin enerji (sahə) təsvirindən maddənin ikili təbiətinin nəticəsi olan qüvvə təsvirinə keçə biləcəyiniz açardır. Bu o deməkdir ki, faza diaqramı termodinamik potensial metodu ilə, eləcə də faza keçid temperaturunun isitmə vaxtından asılılığının ölçülməsi üsulu ilə qurula bilər. Maddənin vəziyyətinin tənliyi iki formada yazıla bilər - istilik və kalori. Faza tarazlığı əyriləri təmiz komponentlərin və qarışıqların həm kalorili (enerji, U, H, F, G fəzasında), həm də istilik (koordinat, P, V, T, S koordinat fəzasında) xüsusiyyətləri haqqında məlumat verə bilər. Termodinamik xassələri eksperimental olaraq ölçmək bəzən çətin olur, bu halda proqnozlaşdırıcı model lazımdır. Hidrogen bağlarının qarşılıqlı təsirlərini təsvir edən parametrlər infraqırmızı spektroskopiya kimi müstəqil eksperimental üsulla müəyyən edilirsə, o zaman proqnozlaşdırıcı modellərin işlənib hazırlana biləcəyini nümayiş etdirmək olar. Proqnozlaşdırılan molekulyar termodinamik modellər, qarışıqdakı saf komponentlərin molekulyar quruluşu və ya fiziki xassələri məlum olduqda, faza tarazlığını təsvir edə bilər.
Bu işdə maye-qaz tarazlığının hesablanması nəticəsində alınmış mayedə solvasiya və assosiasiya parametrlərinə və buxarda seçilmiş xüsusi assosiasiya modelinə əsaslanaraq, sabit təzyiqdə maye-buxar fazasının keçidinin hesablanması imkanları araşdırılır. Tərkibində spirt olan binar sistemlər spirtin öz-özünə assosiasiyası və qarışıqdakı hidrogen bağlarının dərəcəsi və gücündə dəyişikliklərə görə böyük maraq doğurur, onların böyüklüyü onların termodinamik xüsusiyyətlərindən asılıdır.
Açar sözlər: izobar şəraitdə maye-buxar tarazlığı, azeotrop, solvasiya parametri, assosiasiya parametri
Publisher
Education Support and Investment Fund NGO
Reference6 articles.
1. Application of PC-SAFT to glycol containing systems – PC-SAFT, towards a predictive approach / A. Grenner,G. M. Kontogeorgis, N. Solms [еt al.] // Fluid Phase Equilibria, 2017, Vol. 261. – P. 248 – 257.
2. Dubey, G. P. Study of molecular interactions in binary liquid mixtures of 1-octanol with n-hexane, n-octane, and n-decane using volumetric, viscometric, and acoustic properties / G. P. Dubey, M. Sharma // J. Chem. . Thermodyna- mics, 2018, Vol. 40. – P. 991 – 1000.
3. Kontogeorgis, G. M. Computer-Aided Property Estimation for Process and Product Design / G. M. Kontogeorgis,R. Ghani // Elsevier, 2014.
4. Modeling parameters of double and triple eutectics in heat-accumulating systems / З. N. Yesina, A. M. Miroshnikov, M. R. Ekimova [and others] // Mathematical methods in technology and technologies: materials of the XX International scientific conference. – Yaroslavl: YSTU, 2017. – P. 29-30.
5. Ogorodnikov, С. K. Azeotropic mixtures. Reference book / С. K. Ogorodnikov, T. M. Lesteva, V. B. Kogan; under the editorship prof. В. B. Kogan. - L.: Chemistry, 2021. - 849 p.