Rewizja finansowa w procesie atestacji determinant użyteczności sprawozdań finansowych

Abstract

Rozwój globalnej gospodarki, zmieniające się warunki i potrzeby w zakre- sie dostępu do informacji powodują ewolucję procesu komunikowania się przed- siębiorstw z ich otoczeniem. Jednym z elementów tego procesu jest prezentacja sprawozdań finansowych, istotne okazują się ich wiarygodność i wpływ na inte- resariuszy, czyli szerokie grono odbiorców tych sprawozdań. Niezbędne staje się zatem, aby udostępniane raporty prezentowały dane, które będą wskazywały na działania przedsiębiorców zgodne z rzeczywistością, obowiązującymi przepisa- mi oraz etyką [Grabowska-Kaczmarczyk, 2020, s. 15-16]. Ciągły wzrost zapo- trzebowania na informacje, posiadające odpowiednie cechy jakościowe i będące podstawą podejmowania decyzji przez interesariuszy zewnętrznych i wewnętrz- nych, rodzi konieczność zapewnienia odpowiedniej ich kontroli i weryfikacji [Chłapek, Krajewska, Zieniuk, 2020, s. 9]. Wyposażenie raportów finansowych w nieodzowne atrybuty jakościowe jest wstępnym warunkiem uznania ich za przydatne w procesie decyzyjnym. Sposób oceny przydatności wynika jednak z indywidualnych potrzeb i kompe- tencji adresatów tych informacji. Najczęściej ocena ta realizowana jest przez pryzmat pożądanych cech jakościowych, pomiędzy którymi występują korelacje o różnym kierunku i natężeniu współzależności o różnym charakterze, w tym także powodujące powstanie potencjalnych konfliktów. Wynikające z regulacji międzynarodowego i krajowego prawa o rachunkowości atrybuty jakościowe informacji finansowych stanowią punkt wyjścia w procesie oceny użyteczności raportów finansowych, a zawarte w nich informacje pozwalają interesariuszom ocenić potencjalny zwrot z inwestycji, monitorować efektywność alokowania kapitału przez jednostki i prawidłowość zarządzania nią. Z tego też powodu uzyskanie wiarygodnej, rzetelnej informacji jest kluczowym warunkiem racjo- nalnego działania. Zadanie rewizji finansowej zawiera się w zbadaniu, ocenie i uwiarygodnieniu jakości tych raportów z uwzględnieniem zróżnicowanych po- trzeb informacyjnych ich adresatów. Celem ogólnym niniejszej monografii jest ocena możliwości atestacji deter- minant użyteczności raportów finansowych w procesie rewizji finansowej. Z za- miarem tym wiążą się cele cząstkowe, w szczególności: - określenie roli rewizji finansowej w transferze informacji pomiędzy podmiotem gospodarczym a otoczeniem ekonomicznym, - wskazanie zakresu podmiotów i raportów podlegających ocenie w procesie rewizji finansowej, - określenie standardów i metod badania użyteczności raportów finansowych w procesie rewizji finansowej, - ocena struktury i zawartości sprawozdania biegłego rewidenta z badania spra- wozdań finansowych przez pryzmat cech jakościowych informacji sprawozdawczych. Struktura opracowania podporządkowana została przyjętym celom i składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym scharakteryzowano znaczenie rewizji finansowej w procesie komunikowania się przedsiębiorstwa z interesariuszami, zakres i funkcje rewizji finansowej. Następnie przedstawiono biegłego rewidenta jako zawód zaufania publicznego, opisano cechy i znaczenie tego zawodu dla zachowania bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. W ostatnim punkcie omó- wiono rangę informacji finansowych dla zróżnicowanego grona interesariuszy. Rozdział drugi poświęcono przedstawieniu procesu badania raportów finan- sowych. Zwrócono uwagę na ryzyko wystąpienia w nich istotnych zniekształceń spowodowanych błędem, manipulacją lub oszustwem oraz wskazano obszary występowania tego ryzyka. Omówiono reakcję biegłego rewidenta na oszaco- wane ryzyka istotnego zniekształcenia sprawozdania i zasady korygowania stwierdzonych nieprawidłowości. Fragment ten zakończono przedstawieniem zasad i kryteriów oceny raportów finansowych w sprawozdaniu biegłego rewi- denta z badania. W rozdziale trzecim skupiono się na ocenie wpływu rewizji finansowej na jakość raportów finansowych udostępnianych odbiorcom zewnętrznym. Zapre- zentowano wyniki badań empirycznych i dysertacji naukowych dotyczących wpływu rewizji finansowej na określone atrybuty sprawozdań finansowych. W rozdziale czwartym ukazano strukturę raportu z badania sprawozdania finansowego. Przedstawiono również wyniki analizy zawartości informacyjnej sprawozdań z badania sprawozdań finansowych wybranych spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, przeprowadzonej pod ką- tem atestacji użyteczności tych raportów finansowych. Monografia stanowi efekt badań naukowych prowadzonych w Katedrze Rachunkowości Wydziału Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach przez zespół w składzie: Magdalena Głębocka, Anna Kuzior, Ewa Maćkowiak, Józef Pfaff, Lucyna Poniatowska, Małgorzata Rówińska-Král’.