Wehikuły rozwoju miejskiego

Abstract

Pierwszą w Polsce publikacją zbiorową, której przedmiot studiów koncep- cyjnych i eksperckich wypowiedzi stanowiły wehikuły rozwoju lokalnego i re- gionalnego, była praca Wehikuły rozwoju lokalnego i regionalnego (Klasik, Kuźnik, red., 2017), w tym tekst otwierający na temat wehikułów rozwoju du- żych miast i zespołów miejskich autorstwa redaktorów publikacji. Wersja anglo- języczna tego artykułu została opublikowana w „Studia Regionalia” w roku 2017 (Klasik, Kuźnik, 2017). W przywołanych pozycjach rozpoznane zostały podstawy koncepcyjne wehikułów rozwoju lokalnego i regionalnego oraz prak- tyczne ujęcia wehikułów rozwoju w przekroju terytorialnym i w wybranych obszarach tematycznych. Początki własnego myślenia wehikułowego pojawiły się także w pracach: Gospodarka kreatywna jako wehikuł rozwoju metropolital- nego miast i zespołów miejskich (Klasik, 2017) oraz Badanie i kreowanie przy- szłości regionów miejskich. Trzy ścieżki metodologiczne (Klasik, Kuźnik, 2018). W ten sposób konceptualizacja i fundamenty metodologiczne wehikułowego myślenia zostały wprowadzone w nurt studiów foresightowych i strategicznych jako swego rodzaju novum na tym gruncie badań. Od tego momentu wehikułowe myślenie o przyszłości rozwoju miast i regionów miejskich było stale rozwijane i propagowane w formie referatów naukowych wygłaszanych na konferencjach gromadzących przedstawicieli wiodących ośrodków akademickich kraju. Efek- tem naszych badań i dalszej refleksji teoretycznej jest książka Przyszłość metro- polii i regionu miejskiego (Klasik, Kuźnik, Ochojski, 2019). Zamierzeniem w prezentowanej publikacji jest przedstawienie całościowe- go ujęcia wehikułów rozwoju miejskiego. Praca zawiera rozwiniętą koncepcję i metodologię wehikułów rozwoju dużych miast i regionów miejskich w ujęciu prospektywnym i retrospektywnym. Odpowiednie modele wehikułów zostały poddane wstępnej weryfikacji na gruncie rozwoju metropolitalnego i przedsta- wione jako odkrywanie wehikułów rozwoju metropolitalnego oraz identyfikacja wehikułów rozwoju metropolitalnego. Praca zawiera także przykłady wehikułów rozwoju obszarów prospektywnych i obszarów regeneracyjnych. Monografia składa się z sześciu rozdziałów. Otwiera ją rozdział pierwszy poświęcony dwóm podejściom metodologicznym wyrażonym w postaci mode- lów wehikułu rozwoju miejskiego. W pierwszym modelu zaprezentowane zosta- ło podejście prospektywne. Natomiast w drugim przedstawiono podejście retro- spektywne w myśleniu wehikułowym do rozwoju miejskiego. Istotą podejścia i modelu prospektywnego jest odkrywanie wehikułów rozwoju, podczas gdy sens podejścia i modelu retrospektywnego obejmującego dotychczasowy rozwój miejski sprowadza się do identyfikacji poszczególnych składowych tworzących wehikuł rozwoju. Jednym słowem: obydwa podejścia uruchamiają dwie per- spektywy czasowe w myśleniu o rozwoju. Rozdział drugi, na temat inteligencji strategicznej miast i regionów miejskich, ma charakter komplementarny wobec rozważań koncepcyjno-metodologicznych. Rozwija myślenie wehikułowe w aspekcie podmiotowym. Myślenie wehikułowe zostaje połączone ściśle z przywództwem w ramach miejskiego i regionalnego governance1 oraz w odniesieniu do środowisk twórczych i innowacyjnych ujętych jako korpus i kapitał intelektualny. Eksponowanie kategorii inteligencji strategicznej i posługiwanie się nią w myśleniu wehikułowym pozwala ująć proces jej eksploata- cji i wzmacniania równocześnie w podejściu prospektywnym i retrospektywnym. Rozdział trzeci, poświęcony wehikułom rozwoju metropolitalnego polskich dużych miast i regionów miejskich, wykorzystuje wiedzę ekspercką środowisk akademickich i samorządowych prowadzących politykę rozwoju metropolital- nego. Udało się tu zaprezentować zbiór wehikułów rozwoju metropolitalnego w podejściu prospektywnym: – wehikuł rozwoju metropolitalnych przestrzeni śródmiejskich (oparty na ich atrakcyjności społecznej i biznesowej), – wehikuł rozwoju dużych miast i regionów miejskich generowany transforma- cją energetyczną, – wehikuł rozwoju metropolitalnego w miastach i regionach miejskich bazują- cy na gospodarce kreatywnej, – wehikuł sieciowego rozwoju metropolitalnego polskiej przestrzeni. Podobnie ma to miejsce w odniesieniu do wehikułów rozwoju metropolital- nego w podejściu retrospektywnym. Zbiór ten tworzą: – wehikuł rozwoju inteligentnego dużych miast i regionów miejskich, – wehikuł rozwoju innowacyjnego biznesu i przestrzeni rezydencjalnych, – wehikuł rozwoju dużych miast i regionów miejskich znajdujących się na ścieżce rozwoju metropolitalnego. Rozdziały czwarty i piaty skupiają się na wehikułach rozwoju obszarów pro- spektywnych oraz obszarów regeneracyjnych miast. Wprowadzony został koncept obszaru prospektywnego i obszaru regeneracyjnego w ujęciu wewnątrzmiejskim (międzydzielnicowym) oraz w otwarciu na relacje międzymiejskie. W stosunku do obydwu typów obszarów rozwinięty został odpowiednio model wehikułu rozwoju miejskiej terytorialności i model prorozwojowej regeneracji miasta. Natomiast rozdział szósty, końcowy prezentuje wehikuł rozwoju jako nowy styl zarządzania miejskiego. Istotą tego stylu jest przywództwo oparte na zarzą- dzaniu wizjonerskim, zarządzaniu strategicznym i zarządzaniu partnerskim. W efekcie, w formie syntezy, dokonano preparacji w miarę spójnego zaawanso- wanego narzędzia zarządzania przyszłością i rozwojem miast i regionów. Prezentowana monografia wpisuje się we współczesny rozwój teorii i prak- tyki gospodarki inteligentnej i kreatywnej oraz w tematykę procesów regenera- cyjnych przestrzeni miejskich i transformacyjnych miast i regionów miejskich. Polskie miasta i regiony znajdują się w nowej sytuacji ekologicznej, społecznej i gospodarczej. Nowa agenda unijna odbudowy i rozwoju regionalnego zmusza władze publiczne, w tym samorządy, do przyspieszonego procesu uczenia się. Dotyczy to między innymi posługiwania się nowymi narzędziami kształtowania procesów i przestrzeni miejskich, prowadzenia polityk dziedzinowych i zarzą- dzania procesami implementacyjnymi w kategoriach innowacyjnych projektów. Wprowadzenie tego typu publikacji na rynek wydawniczy znajdzie odbior- ców w środowiskach akademickich, badawczych i samorządowych zaintereso- wanych postępem w zakresie narządzi prowadzenia studiów foresightowych i strategicznych, a także modernizacją sposobu zarządzania procesami rozwojo- wymi i transformacyjnymi w miastach i regionach miejskich.