Afetin Toplumsal Cinsiyet Boyutu: Türkiye'nin Diyarbakır Şehrinde Depremi Yaşayan Kadınlarla İlgili Bir Örnek Olay İncelemesi

Abstract

Bu çalışma, depremin kadınlar üzerindeki toplumsal, sosyoekonomik ve sağlık sonuçlarının etkilerini belirlemek amacıyla planlandı. Çalışma Ekim-Kasım 2023 tarihlerinde 14 kadın ile kalitatif tipte gerçekleştirildi. Diyarbakır ilinde yaşayan ve depremden etkilenen; 5 hemşire, 5 deprem nedeniyle yerinden edilmiş ve 4 anne olan kadın ile çalışma tamamlandı. Çalışma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplandı. Görüşmeler, deşifre sonrası tematik analiz ile değerlendirildi. Çalışma için kurumsal ve bireysel etik onamlar alındı. Kadınların yaş ortalaması 43 olup, 13’ü evli, tamamı lise ve üzeri mezun ve 11’i gelir getiren bir işte çalıştığı belirlendi. Katılımcıların %71,4’ünün evi tamamen yıkılmış ya da hasar görmüştü, %35,7’sinin ailesinden yaralanan/zarar görenler vardı ve %57,1’i sevdiği birini deprem nedeniyle kaybetmişti. Kadınlar ev içi sorumlulukları olarak, %96’sı çocukları yetiştirmenin, %78,6’sı ev yönetiminin ve %78,6’sı aile üyelerine bakım vermenin görevleri olduğunu belirtti. Kadınların barınma sorunları, ev içi rollerinin artması, eşe destek olma, ekonomik gelir kaynaklarını sürdürmesi kaygıları ve çocukların bakımı konusunda yaşadıkları endişeler en önemli görülen sorunlar arasındaydı. Deprem sonrası kadınların ev içi sorumluluklarını artırdığı, çocuk bakımında zorlandıkları ve iş yaşantısından geride kaldıkları belirlendi. Deprem sonrası çalışmak zorunda kalan hemşireler ailelerini geride bırakma ve destek olmamama durumlarını ve hastalara yardım etmede yaşadıkları tatmini de bildirdi. Sonuç olarak, deprem sonrası kadınlar toplumsal cinsiyet rollerinde artış yaşamışlardır. Kadınların sorumluluklarındaki bu artış kırılgan olma durumlarını artırmaktadır. Bu nedenle kadınları afet zamanlarında destek olacak ve koruyacak mekanizmalarının geliştirilmesi önemlidir.