Toplumsal Cinsiyet ve Annelik: Kadınların Deneyimleri Üzerinden Nitel Bir Araştırma

Abstract

Annelik ve anne olmak modern dünyada toplumsal cinsiyet rolleri temelinde belirlenen özelliklerle tanımlanan bir olgudur. Günümüzde özellikle ataerkil kültürün hakim olduğu toplumlarda kadının en önemli rolü olarak annelik hala ön sıralarda yerini almaktadır. Ataerkil değerler içinde kadının başat rolü olarak kabul edilen annelik olgusu, kadının doğuştan getirdiği içgüdüsel bir özellik olarak kabul edilir ve her kadının doğal olarak anne olabileceği varsayılır. Ancak annelik doğuştan gelen bir rol olmaktan çok sonradan öğrenilen ve kadınlar için, içinde birçok zorluğu, çatışmayı ve çelişkiyi içinde barındıran bir süreçtir. Bu çalışma annelik deneyimi yaşamış kadınların, annelikle ilgili anlatılarına ve anlamlandırmalarına yer vermektedir. Kadınların anneliği genel olarak nasıl anlamlandırdığı, hamilelik, doğum ve sonraki süreçte yaşadıkları deneyimler üzerinden nasıl bir annelik kurgusu oluşturdukları araştırmanın ortaya koymaya çalıştığı anlamlandırmalar arasındadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi ile kurgulanmış, kadınların annelik deneyimlerinin ortaya konması amacıyla derinlemesine görüşme tekniği, konunun içeriğine ve amacına uygun görülmüştür. Toplamda 13 kadın ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Çalışma sonucunda kadınların annelik deneyiminin toplumsal cinsiyet normları çerçevesinde şekillendiği, anneliğin kadınlar üzerinde oldukça zorlu bir deneyim olduğu ve bu rolün “gereğini” yerine getirmeleri noktasında baskı hissettikleri görülmüştür. Anneliğin içgüdüsel ve kendiliğinden gelen bir duygu değil zamanla gelişen ve öğrenilen bir rol olduğu, kadınların da bu rolle ilgili sürekli olarak çatışma ve çelişki yaşadıkları ortaya konmuştur.