Affiliation:
1. GAZİ ÜNİVERSİTESİ, GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ
2. Gazi Üniversitesi
Abstract
Bu araştırmada Kitapçı Karabet Efendi adıyla bilinen meşhur matbaacı Karabet Keşişyan’ın (d. 1850 – ö. 1911) matbaasında yayınlanan ve Osmanlı dönemi tarih öğretimine ilişkin materyalleri incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada, Karabet Keşişyan’ın hayatı ve matbaacılık alanındaki çalışmaları hakkında kısa bilgiler verilmiş, Keşişyan’ın kurduğu matbaalarda çıkarılan tarih ders kitapları, tarih öğretimi ile ilgili dergiler ve tarih öğretiminde kullanılabilecek diğer yan kaynaklar tespit edilmiştir. Arşivden bu kaynaklara ulaşılmış, bu kaynaklar arasından bazıları seçilerek, içerik analizi yöntemi aracılığıyla incelenmiş ve tarih eğitimi açısından önemli görülen kısımlar değerlendirilmiştir. Karabet Keşişyan’ın biri kendi adına bir de Kaspar Efendi adında başka bir matbaacı ile beraber “Karabet ve Kaspar Matbaası” adında bir matbaa olmak üzere iki matbaa kurduğu tespit edilmiştir. Keşişyan’ın yaşadığı karmaşık dönem boyunca Osmanlı Devleti’nin gözetiminde kitaplar bastırdığı, II. Abdülhamid ile iyi ilişkilerinin olduğu ve mecidi nişanı ile ödüllendirildiği görülmüştür. Keşişyan’ın aktif olduğu yıllar boyunca matbaalarında, tarih atlası ve haritalar bastırdığı veya bu materyalleri bastırmak için kişisel girişimlerde bulunduğu, bastırdığı atlas ve haritaların kendilerine has özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Keşişyan’ın “Mektep” adında tarih konularını da içerisine alan, rüştiye öğrencileri için hazırlanmış bir dergide imtiyaz sahibi olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulara ek olarak matbaasında 52 adet tarih ders kitabı bastırdığı, bu kitapların içerik ve biçim açılarından karakteristik özelliklere sahip olduğu, tarih ders kitaplarının çoğunun dünya tarihi ile alakalı olduğu gözlemlenmiştir. Araştırma sonucunda, Kitapçı Karabet Efendi’nin tarih eğitimine katkıları ortaya konarak, matbaalarında bastırdığı eserlerle alakalı yapılabilecek araştırmalara dair öneriler sunulmuştur.
Publisher
Turkish History Education Journal
Reference57 articles.
1. Able, W. K. (2016). Natural history: an approach whose time has come, passed, and needs to be resurrected. ICES Journal of Marine Science, 73(9), 2150-2155. https://doi.org/10.1093/icesjms/fsw049
2. Ardıç, E. ve Kılıç, F. (2017). Teaching materials in the late Ottoman and early republican periods: history and citizenship courses. Turkish History Education Journal, 6(2), s. 363-382. https://doi.org/10.17497/tuhed.338771
3. Birinci, N. (1977). Mektep. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, (v. 4, p. 1-14). Dergah.
4. Birinci, A. (1995). Kitapçılık tarihimizden bir isim: Kaspar Efendi. Kebikeç, 1(1), s. 27-33.
5. BOA, fon: MF.İBT., Tedrisat-ı İbtidaiye kalemi, box: 60, shirt: 108.