Abstract
Ahşap camiler, İslam’ın erken dönemlerinden beri inşa edilmektedir. Nitekim İslam mimarisinin ilk mabedi Mescid-i Nebevi (Miladi 654) hurma ağacından ahşap direkli olarak inşa edilmişti. Orta Asya’da, Türklerin İslam dinini benimsemesi ile ahşap camiler inşa ettiği bilinmektedir. Bu gelenek, Karahanlılar (9.-13.yy) ile başlayıp, Gazneliler (10-12.yy) ve Selçuklular (11. yy) döneminde anıtsal ve zengin örneklerini vermiştir. Anadolu’ya Selçuklu döneminde taşındığı bilinen ahşap camiler, Beylikler ve Osmanlı döneminde kendine has bir yorum ve kimlik kazanmıştır.
Bu makale, Gürcistan’ın Guria Bölgesi kırsalında arazi çalışmamız ile tespit edilen Zoti Camii’ni içermektedir. Cami, kitabesine göre 1907 yılında Çarlık Rusyası Dönemi’nde ve Osmanlı mimari geleneğinde inşa edilmiştir. Yapı, özgün dokusunu koruyarak ulaşmıştır. Ahşap çandı camiler grubunda incelenen Zoti Camii, plan, mimari ve süsleme özellikleri ile yakın çevrede Acara ve Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi camileri ile benzerlikleri tespit edilmiştir. Camideki süslemelerin, üslup ve teknik yönden Ahıska, Karadeniz ve kısmen de olsa Doğu Anadolu camileri ile benzer olduğu izlenmektedir.
Çalışmanın amacı, daha öncesinde Sanat Tarihi araştırmalarına konu olmayan Zoti Camii’nin, Türk-İslam sanatındaki yeri ve önemini belirleyerek, çandı camilerin Karadeniz Bölgesi’ndeki üslubunu takip edebilmektedir. Bu çalışmada cami; plan, mimari ve süsleme özellikleri Sanat Tarihi disiplini çerçevesinde detaylı olarak tanıtılmış, görseller ve çizimler ile desteklenmiştir. Makalede, Zoti Camii örneği ışığında yapının çağdaş ve yakın çevredeki cami örnekleri ile etkileşim ve farklılıkları belirlenmeye çalışılmıştır.