Affiliation:
1. AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ, FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ, TARİH BÖLÜMÜ
Abstract
Çalışmanın amacı, Büyük Zafer’in ardından İzmir’in boşaltılmasıyla başlayan, Lozan Konferansı sırasında sistematik olarak devam eden ve Cumhuriyet’in ilanına kadar süren, Fransa’nın Batı Anadolu’daki müesseselerine Türkler tarafından saldırıldığına ilişkin propagandayı irdelemek olarak tanımlanır. Bu meyanda Fransa’nın kilise ve mezarlıklarına saldırı iddiaları çerçevesinde bunun arka planında Türkiye ile Fransa’nın arasını bozmak isteyen İngiltere’nin bu meseleyi bir propaganda aracı olarak kullanması değerlendirildi. Lozan Antlaşmasından hemen önce İngiltere, Fansa, İtalya ve Hollanda gibi devletler, dini müesseselerine saldırıldığına ilişkin şikayetlerini artırdılar. Bu meyanda Fransa da İzmir Konsolosluğu aracılığı ile kilise ve mezarlıklarına saldırıldığına ilişkin iddialarda bulundu. Şikayetler üzerine yapılan incelemede İzmir’in istirdadı akabinde yangın ve tahliye esnasında bazı olumsuzlukların yaşandığı tespit edildi ve mezarlıklar belediye tarafından titizlikle tamir edildi. Ancak olay kapanmadı ve Lozan görüşmelerinin hemen öncesinde ve görüşmeler sırasında kilise ve mezarlıklara saldırı iddiaları yeniden dillendirildi. Bunda İngiltere’nin Türkiye’ye yönelik yaptığı kara propagandanın etkisi büyüktü. Müttefikler eş zamanlı olarak kendi kamuoylarına mezarlıklara saldırı düzenlendiğini duyurdu. Lozan görüşmelerinin kesintiye uğradığı Şubat 1923’te de mezarlıklara saldırı iddiaları gündeme geldi. Müttefik devletlerin dini müesseselerine saldırıldığına yönelik şikayetlerin temel amacı Türkiye’ye karşı baskı oluşturmaktı. Bununla birlikte Lozan görüşmelerinde Türkiye’ye karşı tek cephe oluşturma isteği de bunda etkili oldu. Çalışmada Fransa’nın dini müesseselere yapılan saldırıların nedenleri, Fransa’nın meseleye yaklaşımı, Türk tarafının meseleye ilişkin tutumu ve ürettiği çözümler değerlendirildi. Araştırmada temel olarak Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi belgelerinden yararlanıldı.
Publisher
Afyon Kocatepe Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Reference47 articles.
1. Akyüz, Y. (1981). Lausanne konferansı başlarken Fransız kamuoyu. Belleten. 45(177), Ocak, 257-286.
2. Akyüz, Y. (1988). Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız kamuoyu (1919-1922). 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
3. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1918-1937). (2006). III, 5. Baskı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
4. Balta, M. A. (2021). Türk-Fransız ilişkilerinin değerlendirilmesinde farklı bir yaklaşım: Pierre Loti (1911-1921). GAB Akademi, (1): 89-106.
5. Başarır, M. (2023). 1921 Türk-Fransız anlaşması ve Anadolu’da barış beklentileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (57), Nisan, 185-213.