The Existential Contributions of the Republican Period to Turkish Psychology Studies

Abstract

Psikolojiyi, geçmişi uzun ancak tarihi kısa bir bilim dalı olarak tanımlamak mümkündür. Dünya tarihindeki psikoloji biliminin ortaya çıkışı ile Türk psikolojik çalışmaların başlangıç tarihi nispeten eşzamanlılık göstermektedir. Bu nedenle, Ülkemizdeki psikolojik çalışmaların tarihsel dizgesini saptamak kolay bir çaba değildir. Türkiye’deki psikoloji alanındaki çalışmalar, Cumhuriyet dönemi ile birlikte üniversite çatısı altında kurumsal olarak başlamakla birlikte, bu çabaların asıl kökenlerini ilk sistematik Batılılaşma temayüllerinin baş gösterdiği Tanzimat ve I. Meşrutiyet dönemlerinden aldığını bilmekteyiz. Batı’da psikoloji bilimince kişilik, irade, içgüdü, dikkat, şuur ve bilinç gibi dönemin popüler çalışma konuları, Türk-İslam düşünce geleneği içerisinde “İlm’ül Nefs” başlığı altında, İslam Felsefesinin bileşenlerinden biri olarak ele alınmaktadır. Bu anlamda, Osmanlı İmparatorluğundaki mevcut akademik kabul ve teamüller bakımından psikoloji alanı, felsefe ve teoloji ana kümesinin birer öğesi olarak değerlendirilmekteydi. Öte yandan, Cumhuriyet dönemiyle birlikte, Türk psikolojisi daha önceki dönemlere göre bağımsız bir bilim dalı olarak apayrı bir hüviyet kazanmıştır. Cumhuriyet döneminin pek çok kazanımıyla, Türk psikolojisi, sadece pratik birtakım sorunlara çözüm getirmeye çalışan yüzeysel Batı yönelimli bilgi transfer alanı olmaktan öte, daha yerel ve milli dinamikleri de dikkate alan bir bilim dalı haline gelmeye başlamıştır. Bu bağlamda, bu yazının amacı, Türk psikoloji tarihinde, Cumhuriyet dönemi ve öncesinin önemini ortaya koymak ve Cumhuriyet döneminin psikoloji bilimine sunduğu varoluşsal katkıları gözden geçirmektir.