Üretim Tesislerinde İstatistiksel Optimizasyon ile Maliyet Tahmini

Abstract

Üretim tesisleri üretim maliyetini minimize ve ürün satış miktarını maksimize etmeyi hedeflemektedirler. Bu çalışmada bir üretim tesisinden üretilen bir ürünün maliyetini minimize ve üretilen ürün miktarının maksimize olmasını sağlayan istatistiksel optimizasyon modeli geliştirilerek karar değişkenlerine ve amaç fonksiyonlarına ait optimum değerlerin hesaplanması amaçlamıştır. Ürün maliyeti ve üretim miktarı üzerinde etkili olan yedi bağımsız değişkenler (x_1,x_2,x_3,x_4,x_5,x_6,x_7) karar değişkenleri olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmanın yönteminde regresyon analizi yapılarak bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenler üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ayrıca, regresyon analizi ile elde edilen regresyon denklemleri bağımsız değişkenlerin sahip olduğu limitler doğrultusunda amaç fonksiyonu olarak değerlendirilerek oluşturulan matematiksel model çözümlenmiştir. Optimizasyon modelinde elde edilen optimum değerlerin geçerliliklerini doğrulamak adına modele ait arzu edilebilirlik dereceleri hesaplanmıştır. Bu çalışma için tercih edilen ürün için y_1 (minimum üretim maliyeti) bağımlı değişken üzerinde sadece x_4 bağımsız değişkenin etkisi olmadığı tespit edilmiştir. y_2 (maksimum üretim miktarı) bağımlı değişken üzerinde ise tüm bağımsız değişkenlerin istatistiksel olarak etkili olduğu analiz edilmiştir. y_1’in arzuedilebilirlik derecesi 0,96004 ve y_2’nin arzu edilebilirlik derecesi 0,87392 olarak hesaplanmıştır. y_1 ve y_2 hedeflerini birleştiren composite arzuedilebilirlik derecesi 0,91600 olarak elde edilmiştir. Optimum değerler %95 tahmin (PI) ve güven (CI) aralıkları dikkate alınarak y_1 için 1568, 6TL, y_2 için 1713 adet olarak hesaplanmıştır. Karar değişkenleri olan x_1,x_2,x_3,x_4,x_5,x_6,x_7 için optimum değerleri %95 tahmin ve güven aralıkları kapsamında sırasıyla J2, F3, H2, 63, 8, 1 ve 0 hesaplanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma ile geliştirilen istatistiksel optimizasyon modeli ile bir ürüne etki eden faktörlerin limitleri kapsamında optimum değerlerin elde edilmesi sağlayan önemli bir yöntem ileri sürülmüştür.