Çinli Düşünür Mo Zi’nın Savaş Üzerine Argümanları

Abstract

Antik Çin’de Savaşan Beylikler Döneminde yaklaşık olarak M.Ö. 470-391 yılları arasında yaşayan Mo Zi, Çin felsefesinin en etkili düşünürleri arasında yer almaktadır. Savaşan Beylikler Dönemi, Doğu Zhou Hanedanlığının merkezi otoritesinin azalmasıyla birlikte, beylikler arasında yaşanan hakimiyet mücadeleleri ile belirlenmiş bir dönemdir. Toplumun büyük bir karmaşaya düştüğü bu yıllarda Mo Zi, kesin bir savaş karşıtlığı ile toplumu yeniden düzene kavuşturmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda, savaşın gerekçeleri üzerine fikirler ortaya koyan Mo Zi, kesin bir biçimde saldırı savaşlarına karşı çıkmıştır. Bu karşıtlık, beyliklerin birbirlerini işgal etmesini ve güçlü olanların daha zayıf olanların kaynaklarını sömürmesini engellemeyi amaçlamıştır. Savaşların sona ermesi için büyük çaba gösteren Mo Zi, halkı bir tiranın elinden kurtarmak için yapılan savaşlar ile saldırılara karşı koymayı hedefleyen savunma savaşlarını ise “haklı savaş” kategorisinde değerlendirmektedir. Çünkü bu savaşlardan ilki, Göğün emri ile masum bir halkı zulümden kurtarmak için yapılmaktadır. Savunma savaşı ise topraklarına ve insanlarına saldırılan bir beyliğin, teslim olmak yerine yenilgiyi dahi göze alarak varlığını koruma çabası olarak görülmektedir. Bu çalışmada, düşünürün kendi adı ile anılan “Mo Zi” kitabında yer alan ve “Savaş Karşıtlığı” başlığı altında toplanan üç bölüm esas alınarak Çinli düşünürün savaş karşıtı görüşleri ile siyasi amaçlar doğrultusunda yapılan savaşların ne zaman haklı görüldüğü ve hangi koşullarda zor kullanımının kısıtlandığı ile ilgili bir tartışma yürütülecektir.