Affiliation:
1. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA, CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
2. SAĞLIK BİLİMLERİ ÜNİVERSİTESİ, HAMİDİYE SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU (İSTANBUL)
Abstract
Amaç: Bu çalışmanın amacı XIX. yüzyılın önemli halk sağlığı sorunlarından biri olan gıda güvenliği konusunda Osmanlı Devleti’nin aldığı tedbirlerin gelişimini Osmanlı arşiv belgeleri ışığında suni kahveler örneğinde incelemektir.
Yöntem: Çalışmamızın verileri Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) belgelerinden elde edilmiştir. Arşiv kataloğunda 2020 yılının temmuz ayında “suni kahve” anahtar kelimesi ile tarama yapılmış, tespit edilen 32 belgenin tümü çalışmaya dahil edilmiştir. Belgeler yazarlar tarafından transkribe edilmiştir. Ardından kronolojik sıraya konularak içerikleri tahlil edilen belgeler bir olay örgüsü içinde tarafsız bir şekilde değerlendirilmiştir.
Bulgular: Osmanlı Devleti, kahveye alternatif daha ucuz bir içecek olarak çeşitli Avrupa ülkeleri tarafından piyasaya sürülen suni kahveleri denetlemiş, içeriklerinde sağlığa zararlı maddeler bulunması ya da kahve ismiyle satılarak halkı yanıltmaları halinde halk sağlığını tehdit edeceklerinden suni kahvelerin satışına düzenlemeler getirmiştir. Bu uygulamalar sebebiyle ticari olarak zarar gören Avrupa Devletleri ise Osmanlı Devleti’ne siyasi ve diplomatik baskılar uygulayarak çıkarlarını korumaya çalışmıştır.
Sonuç: Osmanlı Devleti, tüm diplomatik ve siyasi baskılara rağmen halk sağlığını korumak için suni kahvelerin satışını denetim altına almıştır. Bu kapsamda suni kahvelerin gümrüklerden geçişi kontrol edilmiş, kahve adı altında satılmaları yasaklanmıştır.
Publisher
Mersin Universitesi Tip Fakultesi Lokman Hekim Tip Tarihi ve Folklorik Tip Dergisi
Reference46 articles.
1. 1. Ringen K. Edwin Chadwick, the Market Ideology, and Sanitary Reform: On the Nature of the 19th-Century Public Health Movement. International Journal of Health Services 1979;9(1):107-120.
2. 2. Berman A. JBA Chevallier, Pharmacist-Chemist: A Major Figure in Nineteenth-Century French Public Health. Bulletin of the History of Medicine 1978;52(2):200-213.
3. 3. Jones MM, Benrubi ID. Poison Politics: A Contentious History of Consumer Protection Against Dangerous Household Chemicals in the United States. American Journal of Public Health 2013;103(5):801-812.
4. 4. Kütükoğlu M. Osmanlı Ülkesinde Avrupa Sun’i Kahvesi. Kaynaklar Dergisi 1988;6;44-50.
5. 5. Teuteberg HJ. Kaffee. İçinde: Genußmittel. Ein Kulturgeschichtliches Handbuch. Ed. Hengarter Th. Merki CM. New York: Campus Verlag, 1999, 81.